صفحه محصول - پروپوزال تاثیر تحولات جامعه سوریه و جابجایی در ارکان قدرت

پروپوزال تاثیر تحولات جامعه سوریه و جابجایی در ارکان قدرت (docx) 1 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 1 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

795111-920841 دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزيدانشکده علوم سیاسی پايان‌نامه برای دریافت درجه كارشناسي ارشد (M. A) رشته علوم سیاسی موضوع: استاد راهنما : جناب آقای دکتر علی اکبر امینی استاد مشاور: جناب آقای دکتر بابک نادرپور پژوهشگر : مرجان صالحی سال تحصيلي: تقدیم به: پدر و مادر عزيزم به خاطر محبت بي‏كران و لطف بي‏دريغشان، و همسر و دختر نازنينم جانان، براي صبر و بردباري اشان. تشکر و قدردانی: خداوند سبحان را سپاسگزارم که فرصتی دیگر به من داد تا بتوانم در عرصه علم و دانش، گامی دیگر برداشته و همت و تلاش خود را برای موفقیت‏های آتی دو چندان کنم. پژوهش حاضر با راهنمائی‏ها، مشاوره‏ها و تجارب ارزشمند اساتید ارجمند؛ آقایان دکتر علی اکبر امینی استاد راهنما، دکتر بابک نادرپور استاد مشاور و دکتر عباس سلطانلو به سرانجام رسید، لذا از این سه بزرگوار تشکر و قدردانی ویژه می‏کنم و از ایزد یکتا آرزوی بهروزی و سلامتی برایشان مسئلت دارم. چکیده پایان نامه(شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده):اين پژوهش در پي آن است كه تجزيه و تحليل و درك جديدي از دوران گذار نظام بين الملل، از نظم كهن به نظم نوين بر بستر پديده جهاني سازي و عصر فناوري ارتباطات و اطلاعات، و آثار آن بر تحولات خاورميانه و به طور مشخص كشور سوريه به عنوان يكي از مهمترين شركاي استراتژيك ايران و بازتاب آن بر موقعيت ژئوپليتيك شيعه و منافع ملي ايران به دست دهد. بازتاب تحولات منطقه ای و بویژه جابجايي قدرت در سوريه و تاثیر آن بر ژئوپليتيك شيعه و منافع ملي ايران، بيش از آنكه از منظر منافع ملي باشد، اساسا از زاويه اهداف ايدئولوژيك و گسترش هلال شيعه‏ است. روابط ايران و سوريه و به تبع آن لبنان، حاكي از آن است كه در منظر هر يك از واحدهاي سياسي اين اتحاد، الويت منافع ايدئولوژيك و منافع ملي كاملاً متفاوت است. مقابله سوريه و لبنان با اسرائيل بيش از اينكه ايدئولوژيك باشد، امنيتي و استراتژيك است. در حالي كه براي ايران عمدتاً جنبه ايدئولوژيك دارد و ساير سلسله مراتب منافع در محاق اهداف ايدئولوژيك است. وجود منافع متفاوت از اهميت اتحاد نمي‏كاهد، ليكن پايداري و هزينه اين اتحاد در ميان و بلندمدت ایران را با تحدید و تهديدي جدي مواجه كرده است. نظر استاد راهنما برای چاپ در پژوهشنامه دانشکده مناسب است _ مناسب نیست تاریخ و امضاء فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول :کلیات طرح .............................................................................................................1 مقدمه ..................................................................................................................................................2 1-بيان مسئله .......................................................................................................................................3 2-اهداف تحقيق .................................................................................................................................9 3-اهميت موضوع تحقيق و انگيزه انتخاب آن ....................................................................................9 4-سوالات و فرضيه هاي تحقيق ........................................................................................................9 5-مدل تحقيق (سازماندهي پژوهش) ...............................................................................................10 6-متغيرها و واژه هاي كليدي ...........................................................................................................11 7-روش تحقيق .................................................................................................................................20 8-قلمرو تحقيق ................................................................................................................................21 9-جامعه و حجم نمونه ....................................................................................................................21 10-محدوديت ها و مشكلات تحقيق ...............................................................................................21 فصل دوم: مطالعات نظری ......................................................................................................22 مقدمه ................................................................................................................................................23 1-فرايند تكوين ژئوپلتيك شيعه و نقش آن در معادلات قدرت منطقه اي و بين المللي ..................23 1-1-موقعيت ژئوپلتيك خاورميانه ...................................................................................................23 1-1-1-محدوده جغرافيايي ..............................................................................................................23 2-1-1-اهميت تاريخي و مذهبي .....................................................................................................24 3-1-1-اهميت اقتصادي ..................................................................................................................24 4-1-1-اهميت استراتژيك و نظامي .................................................................................................26 2-1-سياست آمريكا در مقابله با توسعه كمونسيم ............................................................................28 3-1-ضرورت مقابله با اسلام گرايي (بنيادگرايي اسلامي) ...............................................................32 4-1-طرح خاورميانه بزرگ ..............................................................................................................40 5-1-دكترين بوش اول، دكترين كلينتون و دكترين بوش دوم ..........................................................47 1-5-1-دكترين بوش (بوش اول) ....................................................................................................47 2-5-1-دكترين كلينتون ....................................................................................................................48 3-5-1-دكترين جورج دبليوبوش (بوش دوم) .................................................................................49 6-1-شكل گيري هلال شيعي ..........................................................................................................50 1-6-1-اختلافات مرزي و سرزميني ................................................................................................51 2-6-1-اختلافات قومي و مذهبي ....................................................................................................51 3-6-1-كشف و استخراج نقت .......................................................................................................52 4-6-1-تعارضات ايدئولوژيكي .......................................................................................................53 فصل سوم : روش شناسائی تحقیق .........................................................................................62 مقدمه ...............................................................................................................................................63 1-روش تحقيق .................................................................................................................................63 2-جامعه آماري ................................................................................................................................63 3-حجم نمونه و روش اندازه گيري .................................................................................................63 4-ابزار جمع آوري اطلاعات ............................................................................................................63 5-روش تجزيه و تحليل داده ها .......................................................................................................63 فصل چهارم: تبيين نظام بين الملل پس از فروپاشي كمونيسم و پايان جنگ سرد ....................64 مقدمه ................................................................................................................................................65 1-استقرار نظام دوقطبي ....................................................................................................................65 1-1-خاورميانه و نظام دوقطبي ........................................................................................................69 2-1-فروپاشي كمونيسم ...................................................................................................................73 3-1-پايان جنگ سرد .......................................................................................................................75 2-فناوري هاي نوين ارتباطي و اطلاعاتي و تاثير آن در فروپاشي نظام دوقطبي و پايان جنگ سرد..77 1-2-تاثير فروپاشي كمونيسم در خاورميانه ......................................................................................78 2-2-استقرار نظم نوين بين الملل .....................................................................................................79 3-2-ويژگي هاي نظام بين الملل پس از جنگ سرد ........................................................................79 4-2-كشورهاي كوچك پس از جنگ سرد ......................................................................................82 5-2-نهادهاي بين المللي ..................................................................................................................87 6-2-ساختار نظام بين الملل .............................................................................................................89 7-2-پويش قدرت ...........................................................................................................................89 8-2-جايگاه خاورميانه در نظام نوين بين الملل ...............................................................................95 فصل پنجم : تاثيرپذيري و تاثيرگذاري واحدهاي سياسي / كشورهاي متشكله ژئوپلتيك شيعه در نسبت با منابع ملي آنان ...........................................................................................................98 مقدمه ................................................................................................................................................99 1-جمهوري اسلامي ايران و منافع ملي و اهدا ايدئولوژيك (تقدم و تاخر يكي بر ديگري) .............99 1-1-ژئوپليتيك و سياست خارجي ايران .......................................................................................101 2-1-لبنان و منافع ملي و اهداف ايدئولوژيك ................................................................................112 3-1-سوريه، منافع ملي و اهداف ايدئولوژيك ...............................................................................114 4-1-عراق و منافع ملي و اهداف ايدئولوژيك ...............................................................................118 فصل ششم : تجزيه و تحليل تحولات خاورميانه / بهارعربي، بويژه سوريه و تاثير آن به ژئوپليتيك شيعه و منافع ملي ايران ........................................................................................121 مقدمه ..............................................................................................................................................122 1-تحولات خاورميانه / بهار عربي .................................................................................................123 1-1-كالبد شكافي تحولات خاورميانه ...........................................................................................123 2-1-ويژگي هاي جنبش دموكراسي خواهي اعراب ......................................................................124 3-1-انقلاب ارتباطات و گسترش شبكه هاي اجتماعي و تاثير آنها در شكل گيري تحولات منطقه خاورميانه ........................................................................................................................................124 4-1-نقش قدرت هاي بزرگ در شكل گيري تحولات خاورميانه .................................................126 5-1-نقش ج.ا.ايران در شكل گيري تحولات منطقه خاورميانه ......................................................127 6-1-نقش نظام هاي سنتي در شكل گيري تحولات منطقه خاورميانه ...........................................130 7-1-آينده تحولات خاورميانه و تاثير آن بر ژئوپليتيك شيعه .........................................................132 2-تحولات سوريه و تاثير ان بر ژئوپليتيك شيعه و منافع ملي ايران ...............................................134 1-2-جايگاه سوريه در ژئوپليتيك شيعه .........................................................................................134 2-2-دلايل تحولات سوريه ...........................................................................................................137 3-2-تحولات سوريه و منافع قدرت هاي منطقه اي و جهان ........................................................137 4-2-آثار تحولات سوريه بر تغيير ژئوپليتيك خاورميانه ................................................................139 3-عوامل دخيل چون پديده جهاني شدن، رشد و توسعه فناوري هاي نوين ارتباطات ..................141 1-3-جامعه اطلاعاتي محصول جهاني شدن ..................................................................................141 2-3-جهان شبكه اي و شبكه هاي اجتماعي ..................................................................................144 3-3-آثار شبكه هاي اجتماعي در شكل گيري و گسترش جنبش هاي دموكراسي خواهي ............147 4-3-شبكه هاي اجتماعي و بهار عربي ..........................................................................................151 4-اتخاذ سياست سدبندي جديد ....................................................................................................154 فصل هفتم : نتيجه گيري و پيشنهادات ..................................................................................158 1-نتيجه گيري ................................................................................................................................159 2-پيشنهادات ..................................................................................................................................161 1-2-پيشنهادات حاصل تحقيق ......................................................................................................161 2-2-پيشنهادات جانبي ...................................................................................................................161 3-2-پيشنهادات براي محقيق بعدي ...............................................................................................162 منابع و مآخذ ..................................................................................................................................163 فصل اول کلیات پژوهش مقدمه: یقیناً تحولات جاری در سوریه، مهمترین بخش از زنجیره تحولات شمال آفریقا و خاورمیانه موسوم به بهار عربی است. تاکید بر این معنا، از اهمیت تحولات در سایر کشورها و تاثیر آن بر مهندسی مجدد ژئوپلیتیک منطقه نمي‏کاهد. چرا که دومینوی قدرت برای تغییر نظام بين‏الملل و استقرار نظم نوین جهانی با استفاده از ابزار سیاست سدبندی جدید، بازی قدرت را به زمین سوریه کشانده است. از طرفی جابجایی قدرت و تغییر رژیم در سوریه نه تنها برای اپوزیسیون غیرمتشکل این کشور مهم است، بلکه با انسداد مهمترین دروازه ورود ایران به کشورهای خاورمیانه، یعنی سوریه، موجب دگرگونی بنیادین در ساختار هلال شیعه و محاق آن و در نتیجه تغییر معادلات قدرت منطقه‏اي و بين‏المللی خواهد شد. بدیهی است دومینوی تغییرات قدرت به سوریه ختم نخواهد شد و پس لرزه‏های آن سایر کشورهای منطقه اعم از دوستان سنتی غرب، چون عربستان سعودی، بحرین، یمن، امارات متحده عربی و مخالفین غرب چون ایران و جنبش‏های رادیکال منطقه، حماس و حزب الله و سرانجام روسیه را نیز در بر خواهد گرفت. بر این اساس، کالبدشکافی و آینده پژوهی آنچه که در سوریه مي‏گذرد، به عنوان هدف اصلی این پژوهش در درک نخبگان سیاسی و اصلاح جهت‏گيري‏هاي اساسی آنها موثر خواهد بود. بیان مسئله : در ارتباط با تحولات اخیر سوریه مي‏بایست چند مولفه را مورد توجه و تحلیل قرار داد؛ تبیین نظام بين‏الملل پس از فروپاشی کمونیسم و پایان جنگ سرد . دوره‏اى كه از سال 1945 آغاز و تا فروپاشى اتحاد شوروى ادامه پيدا مى‏كند، به‏ دوره جنگ سرد معروف است. شاخص روابط بين‏الملل در اين دوره محور مسكو - واشنگتن است كه به عنوان سمبل روابط شرق و غرب در جهان دو قطبى، اساس تجزيه و تحليل رويدادهاى بين‏المللى محسوب مى‏شود. على رغم پيچيده‏تر شدن روابط و مسائل بين‏المللى در سال‏هاى دهه 50 و پس از آن، ظهور قدرت‏هاى منطقه‏اى، پيدايش قدرت‏هاى نظامى چون چين و قدرت‏هاى اقتصادى مانند ژاپن و بازار مشترك و نقش فزاينده جهان سوم در امور بين‏المللى، اين محور همچنان با وجود ناكافى بودن (به‏عنوان تنها معيار) به مثابه شاخص مهم روابط بين‏المللى، در اين دوره پا بر جا ماند. جنگ سرد را مى‏توان به نبردى اساسى بين‏منافع و انديشه‏ها تعريف كرد كه تاحد يك جنگ كلاسيك پيش نمى‏رود. عامل اصلى بروز چنين جنگى در سال‏هاى ‏بعد از جنگ جهانى دوم، سلاح اتمى بود كه مانع بروز يك جنگ گرم‏ مى‏شد. (نقيب زاده، 1377: 200) از لحاظ پژوهش نظرى، مى‏توان خصوصيات اصلى جنگ سرد را اين ‏گونه جمع‏بندى كرد كه تضاد و درگيرى دو بلوك شرق و غرب در سه حوزه اساسى؛ سياسى، اقتصادى و ايدئولوژيك جريان داشته است. به عبارت ديگر، اين دو بلوك در اين سه‏ حوزه عمده از يكديگر متمايز مى‏شده‏اند. در دوران جنگ سرد، كشورهاى جهان سوم، عرصه رقابت‏ها و ستيزهاى قدرت‏هاى‏ بزرگ بودند. در گذشته، بسيارى از تعارض‏هاى بين‏المللى، ميان خود قدرت‏هاى بزرگ ‏بود كه اوج اين گونه ستيزها را در وقوع جنگ‏هاى بين‏المللى اول و دوم مشاهده نموديم؛ ولى بعد از جنگ جهانى دوم، بيش‏تر تعارض‏ها را در ميان كشورهاى جهان سوم ‏مشاهده كرده‏ايم. در واقع كشورهاى بزرگ شمال سعى كرده‏اند تا موارد منازعه ميان‏ خود را به كشورهاى جهان سوم منتقل و از رويارويى مستقيم با يكديگر احتراز نمايند. محورهای عمده در وضعیت جدید جهانی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد: 1- پس از پایان جنگ سرد، تفکیک میان دو مفهوم "نظام بین‌المللی" که میدان تعامل واحدهای ملی است و مفهوم "وضعیت جهانی" که فضای کلی جهانی اعم از نظام بین‌المللی، تعاملات و روندهای فرانظامی را شامل می‌شود، ضرورت دارد. 2- گفتمان حاکم بر نظام بین‌المللی، گفتمان اقتصادی و گفتمان حاکم بر وضعیت جهانی، گفتمان امنیتی است. 3- برخلاف روندها و تعاملات درون نظامی که به دلیل رفتار عمدتاً معقول واحدهای ملی امکان درک و شناسایی آنها وجود دارد، روندها و فرآیندهای فرانظامی مسیرهای متناقضی را طی می‌کنند. عمده‌ترین این روندها عبارتنداز: الف- در حالیکه جهانی شدن فرآیند مسلط در وضعیت جهانی را شکل می‌دهد، بومی‌گرایی، محلی‌گرایی و منطقه‌گرایی نیز در حال رشد می‌باشند. ب - در حالیکه تمرکز قدرت و از بين‏رفتن تعارضات میان قدرت‌های بزرگ، انتظار نظم و امنیت را افزایش داده است، ‌آسیب‌پذیری و منابع ناامنی نیز به دلیل ورود بازیگران جدید به عرصه تعاملات جهانی افزایش یافته است. ج - در حالیکه پیشرفت‌های تکنولوژیک و انقلاب ارتباطات امکان تأثیرگذاری فرهنگ مسلط جهانی را بر سایر فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌ها تشدید می‌کند، در عین حال همین مسئله به فرهنگ‌های غیر مسلط و خرده فرهنگ‌ها امکان تداوم حیات می‌بخشد. د - در حالیکه بنا به دلایل مختلف تصور می‌شود که حاکمیت دولت‌ها در حال فرسایش است (مسئله جهانی شدن، مداخله بشردوستانه، انقلاب ارتباطات و...)، امکان و فرصت بازیگری برای دولت‌ها همچنان به قوت خود باقی است و در برخی حوزه‌ها افزایش نیز یافته است. فرایند تکوین ژئوپلیتیک شیعه و نقش آن در معادلات قدرت منطقه‏اي و بين‏المللی. حادثه 11 سپتامبر و متعاقب آن حمله ایالات متحده آمریکا و متحدان اروپایی‏اش در قالب جنگ‏های پیش گیرانه در افغانستان و عراق ضمن تغییر ژئوپلیتیک منطقه، بطور راهبردی در جهت منافع دراز مدت شیعیان و ایران عمل کرد. دشمنان منطقه‏اي ایران، طالبان و صدام، یکی پس از دیگری ساقط شدند. تحولات سال‏های بعد به رشد پدیده‏اي در عرصه سیاست بين‏الملل کمک نمود که به نام "ژئوپلیتیک شیعه" شناخته مي‏شود. ظهور ژئوپلیتیک شیعه به مفهوم تغییر قواعد و بستر بازی راهبردی سنتی در منطقه خاورمیانه بزرگ مي‏باشد و تبعات و ملازمات مربوط به خود را در پی دارد. شکل‏گيري هر نوع موازنه جدید منطقه‏اي منبعث از ژئوپلیتیک شیعه بر نوع رفتارها و مناسبات کشورهای خرده نظام منطقه‏اي و همچنین شکل مراودات و تعاملات آنها با بازیگران فرامنطقه‏اي و جهانی اثرات جدی مي‏گذارد. (موحدیان عطار، 1386 :121 ) تاثیرپذیری و تاثیرگذاری واحدهای سیاسی /کشورهای متشکله ژئوپلیتیک شیعه در نسبت با منافع ملی آنان، (کشورهای لبنان، سوریه، عراق، عربستان سعودی، کویت، بحرین، ایران، افغانستان، پاکستان، آذربایجان، هندوستان، عمان، قطر، امارات متحده، ترکیه و یمن). کشورهای خاورمیانه بزرگ وضعیت همسو و مشابه‏اي ندارند. کمتر دو کشوری را در این منطقه وسیع مي‏توان یافت که فارغ از اختلافات مرزی و امنیتی دوجانبه و مشکلات ناشی از تداخل منافع اقتصادی و بازرگانی باشند. بنابراین، همپیمانی راهبردی در خاورمیانه بزرگ وجهی آرمانی بوده و طیف روابط کشورها، عمدتاً از وضعیت عادی مناسبات تا مناقشه رو در رو در نوسان مي‏باشد. در خاورمیانه بزرگ دلایل و علل بسیاری برای برقراری مناسباتی متفاوت با کشورها و قدرت‏های گوناگون غیرمنطقه‏ای، فرامنطقه‏اي و جهانی وجود دارد که خود یکی از عوامل تفرق در رویکردهای درون منطقه‏اي به حساب مي‏آید. اغلب کشورهای عربی در هسته مرکزی نظام منطقه‏اي خاورمیانه بزرگ منافع ملی و استراتژی‏های امنیتی خود را در تعارض با کشورهای غیرعرب حاشیه‏اي تعریف نموده و به پیش مي‏برند. خاورمیانه بزرگ در بين‏کلیه مناطق جهان از نازل‏ترين میزان همبستگی، ارتباطات، همکاری و همسویی در رویکردهای درون منطقه‏اي برخوردار مي‏باشد و اساساً فاقد حداقل عناصر لازم برای شکل‏دهي به یک خورده نظام منطقه‏اي منسجم است. در مجموع آنچه بتواند به این منطقه وسیع براساس مبانی ساختاری و کارکردی در سطح دولت‏های ملی، هویت و نظم همسو و بطور نسبی یکپارچه ببخشد، عملاً وجود نداشته و تا آینده نزدیک قابل پیش بینی نخواهد بود. (همان: 146- 144) بنابراین برای دولت‏های ملی بویژه ایران چشم‏اندازي برای همگرایی جز بهره‏گيري از جغرافیای ایدئولوژیک بمنظور دستیابی به اتحاد، یکپارچگی و نقش رهبری در چارچوب ژئوپلیتیک شیعه متصور نمي‏باشد. تجزیه‏وتحلیل تحولات خاورمیانه/بهار عربی‏و بویژه سوریه و تاثیر آن بر ژئوپلیتیک شیعه. موج جدید تحولات خاورمیانه موسوم به بهار عرب در سه سطح ملی، منطقه‏اي و فرامنطقه‏اي (جهانی) قابل تحلیل است. از اینرو تحولات سوریه نیز در سطوح فوق‏الذكر قابل درک مي‏باشد. از آنجاییکه تحولات سوریه بیش از سایر کشورهای منطقه در عمق منافع استراتژیک ایران (ژئوپلیتیک شیعه) تاثیر بسزایی دارد، شناخت فرایند تحولات کنونی و آینده آن، با توجه به حاکمیت علویان در سوریه و نقش محوری حکومت بشار اسد در ثبات و یا تغییر معادلات سیاسی و امنیتی منطقه و به مثابه درگاه ورود ایران به بخش مهمی از ژئوپلیتیک شیعه حائز اهمیت مي‏باشد. 5-عوامل دخیل چون پدیده جهانی شدن، رشد و توسعه فناوری‏های نوین ارتباطات و اطلاعات و تشکیل جامعه اطلاعاتی و جهان شبکه‏اي، با رویکرد تاثیر تحولات منطقه‏اي بر جمهوری اسلامی ایران بویژه در تعامل با تحولات سوریه، و آثار آن بر خط مقدم مقابله با اسرائیل و آمریکا و نظام بين‏الملل . بطور کلی به نظر مي‏رسد پدیده جهانی شدن نقش موثری در شکل‏گيري جنبش‏های اجتماعی داشته است. به این دلیل جنبش‏های اجتماعی جایگاه خاصی در جامعه‏شناسي سیاسی ایفا مي‏کنند. این جنبش‏ها، جدید تلقی مي‏شوند چرا که نمونه و نمادی از روابط اجتماعی و سیاسی جدید و متاثر از پدیده جهانی شدن هستند. ویژگی‏های این نوع جنبش‏ها از لحاظ جهت گیری، سازمان و نوع، آنان را از دیگر جنبش‏ها متمایز ساخته است. ازجمله: این جنبش‏ها غیرابزاری (non- instrumental) هستند، یعنی بیان کننده علایق و نگرانی‏های جهان شمول و اغلب اعتراض آمیز نسبت به وضعیت اخلاقی و نه نماینده منافع مستقیم گروه‏های اجتماعی خاص هستند. بیشتر به سوی جامعه مدنی و نه دولت جهت‏گيري شده‏اند. الف- این جنبش‏ها نسبت به ساختارهای بوروکراتیک متمرکز بدگمان هستند و به سوی تغییر عقاید عمومی جهت‏گيري شده‏اند و نه تغییر نهادهای حاکم. ب- این جنبش‏ها بیشتر به جنبه‏هایی نظیر فرهنگ، شیوه زندگی و مشارکت در سیاست اعتراض سمبلیک توجه دارند تا به ادعای حقوق اجتماعی- اقتصادی. این جنبش‏ها به شیوه‏های غیررسمی، "باز" و انعطاف پذیر سازماندهی شده‏اند و حداقل در بعضی از زمینه‏ها از سلسله مراتب، بوروکراسی و حتی گاهی اوقات قراردادن شرایطی برای عضویت اجتناب مي‏کنند. این جنبش‏ها به شدت به رسانه‏های جمعی متکی‏اند و از طریق آنها درخواست‏هایشان مطرح مي‏شود، اعتراضاتشان نمایش داده مي‏شود و اندیشه‏هایشان برای تسخیر اندیشه و احساس عمومی به گونه‏اي موثر بیان مي‏گردد. بعضی از جنبه‏های سازمانی جنبش‏های اجتماعی جدید، آشکارا آنها را از سازمان‏های سیاسی رسمی متمایز مي‏کند، تا جایی که اصطلاح "شبکه" بر آنها صدق مي‏نماید.(نش، 1389: 133-131) 6- اتخاذسیاست سدبندی جدید (New-containment policy)در چارچوب نظم‏نوین جهانی آمریکا و متحدان اروپایی در برخورد با شکل‏گيري شبکه‏های اجتماعی ناشی از پدیده جهانی شدن وکنترل این شبکه‏ها و ممانعت از تبدیل آنها به حکومت‏های اسلامی بنیادگرا در منطقه خاورمیانه در صدد برآمده‏اند با موج سواری بر تحولات جاری و تسهیل تغییر حکومت‏های سنتی و دیکتاتوری خاورمیانه و جایگزینی آن با حکومت‏های شبه دموکراتیک و اسلام سکولاریستی از تفوق اسلام بنیادگرا و تکوین ژئوپلیتیک شیعه به عنوان بازیگر اصلی منطقه‏اي و تاثیرگذار در سیاست بين‏الملل جلوگیری نمایند. بنابراین ناگزیر به اتخاذ سیاست سدبندی جدید و دخالت مستقیم و غیرمستقیم سیاسی و نظامی در منطقه شده اند. برخلاف الگوهای اسلام انقلابی در ایران و سودان که منجر به تاسیس نظام سیاسی جدید شد، و در برخی از کشورها جنبش‏های اسلامی مبدل به جزئی از ساختار قدرت شدند و با رژیم مستقر همکاری کردند، جنبش‏های اسلامی جدید در برخی موارد غیرقانونی اعلام یا همچنان به مخالفت انقلابی با رژیم سیاسی مستقر مي‏پرداخته اند. در بسیاری کشورها، جنبش‏های طرفدار احیاگری فعال اسلامی سرکوب شده اند. در دهه 1980، حکومت سوریه جنبش اخوان المسلمین را با کشتن هزاران نفر درهم شکست. در مراکش طرفداران اصلی احیاء گری اسلامی به شدت محدود شدند. در ترکیه کاربرد اسلام در مقام پایه‏اي برای شناسایی سازمان سیاسی ممنوع است. هرچند احزاب اسلامی در سال‏های اخیر توفیقاتی داشته‏اند، در این میان دو نمونه از مهم‏ترين و مشهودترین سازمان‏های فعال اسلامی جدید، که گاهی به شکل غیرقانونی نیز فعالیت کرده‏اند، مصر و الجزایر هستند. (اسپوزیتو / وال، 1389 :29-28) سرکوب جنبش‏های اسلامی در کشورهای منطقه و جلوگیری از مشارکت سیاسی آنها در حکومت، موجب تقویت گرایشات بنیادگرایانه، براندازی، ایجاد بستر مناسب و قریب الوقوع تشکیل حکومت‏های بنیادگرای اسلامی گردید. بدین سبب تدبیر قدرت‏های بزرگ در کنترل و مهار جنبش‏های منطقه و اتخاذ سیاست سدبندی جدید معنا پیدا مي‏کند. مصر نمونه روشن این سیاست است، پیروزی جنبش اخوان المسلمین در انتخابات ریاست جمهوری، و انتخاب محمد مرسی به عنوان اولین رئیس جمهور غیرنظامی مصر، پس از مهار اخوان المسلمین و سرکوب شدید آن توسط دولت‏های نظامی مصر در چندین دهه، جنبش اخوان المسلمین را به نیرویی تبدیل کرد که توانایی تفوق مطلق را در بهار عربی مصر از دست داد. از مجموع حدود 50 میلیون نفر دارای حق‏رای در مرحله دوم انتخابات ریاست جمهوری مصر تنها حدود 13 میلیون نفر به محمد مرسی، و حدود 12 میلیون نفر به احمد شفیق، جریان حاکم نظامی، رای دادند و مابقی در انتخابات شرکت نکردند. این مهار سبب ایجاد تعادل قوا در مصر شده است به نحویکه هیچکدام از نیروها قدرت مطلق محسوب نمي‏شوند. با این حال، مي‏توان گفت همگرایی ایران با شیعیان منطقه، بیشتر از آن که از منظر منافع ملی باشد از زاویه ایدئولوژیک و شیعه گری است. به عنوان مثال، روابط ایران و سوریه و به تبع آن لبنان، حاکی از آن است که در منظر هر یک از واحدهای سیاسی این اتحاد، الویت منافع ایدئولوژیک و منافع ملی کاملاً متفاوت است. از اینرو مقابله مثلاً سوریه و لبنان با اسرائیل بیش از این که ایدئولوژیک باشد امنیتی و استراتژیک است. درحالیکه برای ایران عمدتاً جنبه ایدئولوژیک دارد و سایر سلسله مراتب منافع در محاق ایدئولوژیک است. وجود منافع متفاوت از اهمیت اتحاد نمي‏کاهد لیکن تحولات منطقه‏ای و بین‏المللی نظیر آنچه در صحنه خاورمیانه در جریان است، پایداری و هزینه این اتحاد را در میان و بلند مدت بخصوص برای ایران با تردید و تهدید جدی مواجه کرده است. با این اوصاف، مي‏توان گفت آنچه در سوریه مي‏گذرد بر موقعیت ژئوپلیتیک شیعه و منافع ایدئولوژیک ایران تاثیر مستقیم خواهد داشت. اهداف تحقیق: هدف اصلی: این پژوهش در پی آن است که تجزیه و تحلیل و درک جدیدی از دوران گذار نظام بين‏الملل، از نظم کهن به نظم نوین بر بستر پدیده جهانی‏سازي و عصر فناوری ارتباطات و اطلاعات، و آثار آن بر تحولات خاورمیانه و بطور مشخص کشور سوریه و بازتاب آن بر موقعیت ژئوپلیتیک شیعه و منافع ملی ایران به دست دهد. اهمیت موضوع تحقیق و انگیزه انتخاب آن: از آنجائیکه سوریه یکی از مهمترین شرکای استراتژیک ایران بویژه در منطقه ژئوپلیتیک شیعه است، شایسته آن است که امکانات، چالش‏ها و سناریوی مرتبط با تحولات جاری، عمیقاً مورد تامل و ژرف اندیشی قرار گیرد. سوالات و فرضیه‏های تحقیق: سوال اصلی: جابجایی قدرت در سوریه چه تاثیری بر ژئوپلیتیک شیعه و منافع ملی ایران خواهد داشت؟ فرضیه اصلی: جابجایی قدرت در سوریه بطور مستقیم بر ژئوپلیتیک شیعه و منافع استراتژیک ایران تاثیرگذار خواهد بود. مدل تحقیق (سازماندهی پژوهش): این پژوهش متشکل از 7 فصل زیر مي‏باشد: فصل اول شامل کلیات پژوهش است. فصل دوم در قالب مطالعات نظری با عنوان فرایند تکوین ژئوپلیتیک شیعه و نقش آن در معادلات قدرت منطقه‏اي و بين‏المللی شامل؛ موقعیت ژئوپلیتیک خاورمیانه، سیاست آمریکا در مقابله با توسعه کمونیسم، ضرورت مقابله با اسلام‏گرایی (بنیادگرایی اسلامی)، طرح خاورمیانه بزرگ، دکترین ‏‏بوش‏ اول، دکترین ‏کلینتن و دکترین ‏بوش‏ دوم، شکل‏گیری هلال شیعه و پیشینه تحقیق می‏باشد. در فصل سوم به روش شناسی تحقیق (متدولوژی) پرداخته شده است که شامل روش تحقیق، جامعه آماری، حجم نمونه و روش اندازه گیری، ابزار جمع آوری اطلاعات و روش تجزیه و تحلیل داده ها می باشد. فصل چهارم با عنوان تبیین نظام بين‏الملل پس از فروپاشی کمونیسم و پایان جنگ سرد شامل استقرار نظام دوقطبی، خاورمیانه و نظام دوقطبی، فروپاشی کمونیسم، پایان جنگ سرد، تاثیر فروپاشی کمونیسم بر خاورمیانه، استقرار نطم نوین بین الملل، جایگاه خاورمیانه در نظم نوین بین‏الملل می باشد. فصل پنجم با عنوان تاثیرپذیری و تاثیرگذاری واحدهای سیاسی/کشورهای متشکله ژئوپلیتیک شیعه در نسبت با منافع ملی آنان شامل جمهوری اسلامی ایران و منافع ملی و اهداف ایدئولوژیک(تقدم و تاخر یکی بر دیگری)، ژئوپلیتیک و سیاست خارجی ایران، لبنان و منافع ملی و اهداف ایدئولوژیک، سوریه و منافع ملی و اهداف ایدئولوژیک و عراق و منافه ملی و اهداف ایدئولوژیک می باشد. در فصل ششم یافته های تحقیق با عنوان تجزیه و تحلیل تحولات خاورمیانه/ بهار عربی و بویژه سوریه و تاثیر آن بر ژئوپلیتیک شیعه و منافع ملی ایران مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد که شامل تحولات خاورمیانه/ بهار عربی و تحولات سوریه و تاثیر آن بر ژئوپلیتیک شیعه و منافع ملی ایران، عوامل دخیل با رویکرد تاثیر تحولات منطقه ای بر ج.ا.ایران به ویژه در تعامل با تحولات سوریه و آثار آن بر خط مقدم مقابله با اسرائیل و آمریکا و نظام بین الملل و اتخاذ سیاست سدبندی جدید در چارچوب نظم نوین جهانی می باشد. فصل هفتم شامل نتیجه گیری و پیشنهادات پژوهش می باشد. متغیرها و واژه‏های کلیدي: متغیر مستقل: تحولات جامعه سوریه و جابجایی در ارکان قدرت متغیر وابسته: دگرگونی در ژئوپلیتیک شیعه و تاثیر بر منافع ملی ایران متغیر واسطه: توسعه فناوری‏های نوین ارتباطات و اطلاعات متغییر مداخله گر: پیوند نرونی و دومینوی اقتصاد جهانی در این پژوهش واژه‏های کلیدی عبارتند از: نظام بين‏الملل، ژئوپلیتیک شیعه، بهار عربی، خاورمیانه بزرگ، فناوری‏های نوین ارتباطات و اطلاعات، جهانی شدن، دومینوی اقتصاد جهانی، اسلام بنیادگرا، سیاست سدبندی جدید و سکولاریسم نظام بين‏الملل نظام از مجموعه‏اي متغیرهای وابسته به یکدیگر تشکیل شده است و هرگونه تغییر در هر یک از عناصر متشکله نظام به سایر بخشهای آن نیز سرایت مي‏کند و آنها را تحت تاثیر قرار مي‏دهد. نظام بين‏الملل محیطی است که در آن، واحدهای سیاست بين‏الملل (کشور) عمل مي‏کنند. بطوریکه رفتارها، جهت‏گیری‏ها، نیت‏ها و خواسته‏های واحدهای مزبور، از نظام بين‏المللی تاثیر مي‏پذیرد. (قوام، 1388: 29) ژئوپلیتیک شیعه (هلال شیعی) مفهومی جدید است که ریشه در تفکر شیعه و پیام معنوی آن یعنی بازگشت امام غایب و عدم تکامل تاریخ تا ظهور او متمرکز است و از این حیث به آنچه که در مذهب مسیحسیت (بازگشت مسیح) آمده و دال بر نوعی قضاوت اخروی است، شباهت دارد. این مهدویت‏گرایی که به دوران آخرالزمان یا پایان تاریخ نظر دارد، دارای محتوای سیاسی انقلابی است. (موحدیان عطار، 1386: 125) اصطلاح هلال شیعی واژه‏اي جدید در ژئوپلیتیک مي‏باشد و اشاره به مناطق شیعه‏نشين در خاورمیانه بزرگ با مرکزیت ایران دارد. هلال شیعه ناظر بر جغرافیای سیاسی شامل کشورهای مختلف از جبل عامل لبنان و بين‏النهرین و سواحل خلیج فارس به ویژه مناطق نفت خیز شرق عربستان سعودی و فلات ایران تا قلب کوه‏های خراسان بزرگ مي‏شود. ملک عبدالله، پادشاه وقت اردن اولین شخصی بود که در اواخر سال 2004 میلادی از شکل‏گيري هلال شیعی در خاورمیانه سخن گفت. هدف از طرح هلال شیعی را "نگرانی‏های امنیتی" در خاورمیانه عنوان کرد. بهار عربی این واژه اشاره به تحولات اجتماعی و سیاسی کشورهای شرق آفریقا و خاورمیانه در سال 2011 میلادی دارد که از تونس شروع، به مصر سرایت و پس از تاثیرگذاری بر یمن و بحرین در لیبی منجر به تغییر رژیم معمر قذافی شد و هم اکنون در سوریه بصورت خاص و جهان عرب بصورت عام جریان دارد. بهار عربی (Arab Spring) حاوی دو پیام اساسی است. اول، تحولات منطقه شرق آفریقا و جهان عرب حکایت از تغییر رژیم‏های موروثی و گذار به دموکراسی در این منطقه از جهان مي‏باشد. دوم، تاکید بر نوعی تفکیک جغرافیایی بمنظور جداسازی تحولات جهان عرب بدون ارتباط با انقلاب اسلامی ایران و پیامدهای آن است. فرانسیس فوکویاما معتقد است؛ تحولاتی که در جهان عرب جریان دارد بسیار منسجم و گریزناپذیر است. او ادعا مي‏کند که حوادث جاری خاورمیانه ارتباط چشمگیری با تئوری تغییرات اجتماعی ‏هانتینگتون دارد. طبق نظریه‏هانتینگتون ناپایداری سیاسی ناشی از عدم توازن در توسعه سطوح مختلف نظام‏های اقتصاد، اجتماعی و تعارض آن با نظام سیاسی است که در آن طبقات متوسط و تحصیلکرده جامعه فاقد قدرت سیاسی مي‏باشند.( Denison, Jim, http://www.informedfaith.com) خاورمیانه بزرگ چنانکه گفته شد، با سقوط امپراتوری عثمانی در سال 1918، واژه خاور نزدیک Near East (بالکان و امپراتوری عثمانی) مترود شد و خاورمیانه کاربرد گسترده‏اي برای کشورهای عربی درحال ظهور یافت. این اصطلاح را مي‏توان در کلیه شرایط متغیر سیاسی و فرهنگی بکار برد. عنوان دنیای عرب دربرگیرنده همه ابعاد وسیع این منطقه نیست چون مسلمانان غیرعرب را شامل نمي‏شود. دیپلماسی کشورهای صنعتی گروه 8 به خاورمیانه بزرگ اشاره دارد که کلیه کشورهای عضو اتحادیه عرب، ازجمله همه اعضای آفریقایی آن بعلاوه کشورهای ترکیه، ایران، پاکستان، افغانستان و اسرائیل را در بر مي‏گیرد. بنابراین "خاورمیانه بزرگ" را مي‏توان به تمامی کشورها و سرزمین‏های اسلامی از غرب آفریقا تا شبه قاره هند و از آسیای مرکزی و قفقاز تا آسیای جنوب شرقی تعمیم داد. (موحدیان عطار، 1386: 99) فناوری‏های نوین ارتباطات و اطلاعات ( Information & Communication Technology) مفهوم لغوي فناوري: تكنولوژي از نظر لغوي تركيبي از دو واژه يوناني (Techno) به معناي فن، هنر، مهارت و پيشه و (logic) به معناي شناخت، علم و اگاهي است"كه فرهنگستان زبان معادل "فناوري" را براي آن برگزيده است." در پنجاه سال گذشته بروز تحولات گسترده در زمينه كامپيوتر و ارتباطات، تغييرات عمده‏اي را در عرصه‏هاي متفاوت حيات بشري به دنبال داشته است. انسان همواره از فناوري استفاده نموده و كارنامه حيات بشري مملو از ابداع فناوري‏هاي اطلاعات و ارتباطات كه از آنان به عنوان فناوريهاي جديد ياد مي‏شود بيشترين تاثير را در حيات بشري داشته اند. دنياي ارتباطات و توليد اطلاعات به سرعت در حال تغيير بوده و ما امروزه شاهد همگرايي آنان بيش از گذشته با يكديگر بوده، بگونه‌اي كه داده‌ها و اطلاعات بسرعت و در زماني غيرقابل تصور به اقصي نقاط جهان منتقل و در دسترس استفاده كنندگان قرار مي‌گيرد. فناوري ‌‌اطلاعات ‌و ارتباطات یا ICT، بدون شك تحولات گسترده‏اي را در تمامي عرصه‌هاي اجتماعي و اقتصادي بشريت به دنبال داشته و تاثير آن بر جوامع بشري بگونه‌اي است كه جهان امروز به سرعت در حال تبديل شدن به يك جامعه اطلاعاتي (Information Society ) است. جامعه‏اي كه در آن دانايي و ميزان دسترسي و استفاده مفيد از دانش، داراي نقشي محوري و تعيين كننده است. گستره كاربرد و تاثيرات آن در ابعاد مختلف زندگي امروزي و آينده جوامع بشري به يكي از مهمترين مباحث روز جهان مبدل شده و توجه بسياري از كشورهاي جهان را به خود معطوف كرده است بطور کلی در تعريف فناوري اطلاعات و ارتباطات مي‌توان گفت؛ فناوري عبارت است از گردآوري، سازماندهي، ذخيره و نشر اطلاعات اعم از صوت، تصوير، متن يا عدد كه با استفاده از ابزار رايانه‌اي و مخابرات صورت پذيرد. صرفنظر از تعاريف متنوع و دامنه وسيع كاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات در بخشهاي مختلف زندگي بشري، دسترسي سريع به اطلاعات و انجام امور بدون در نظر گرفتن فواصل جغرافيايي و فارغ از محدوديتهاي زماني محوري ترين دستاورد اين فناوري است. مي‌توان از ارتباطات مطمئن و در دسترس بصورت كارآمد، به عنوان بخشي از ابزار مطرح‏سازي مشكلات جهاني بهره‌گرفت. ممكن است فناوريهاي اطلاعاتي و ارتباطي عواملي بيش از پيش و با اهميت هستند كه رشد اقتصادي و برابري اجتماعي را به حركت درمي‌آورند. جهانی شدن (Globalization) واژه جهانی شدن در سال‌های اخیر یکی از پرکاربردترین واژه‌های عرصه سیاستگذاری اقتصادی، فرهنگی و سیاسی داخلی و بين‏المللی کشورها و نیز موضوع بحث‌های آکادمیک و ژورنالیستی بوده است. برغم کاربرد گسترده‏اي که واژه جهانی شدن در بیش از یک دهه گذشته پیدا کرده، هنوز معنا و مفهوم آن همچنان مناقشه آمیز است و بسته به اینکه از چه زاویه و با چه نگرشی به آن نگریسته شود معنا و مفهوم متفاوت پیدا خواهد کرد، که ظهور واژه‏های مختلفی همچون "جهانی شدن"، "جهانی‏سازی"، "جهانگرایی" و... بیانگر این امر مي‏باشد. این اختلاف دیدگاهها باعث شده تا در حالی که گروهی از جوامع و افراد با نگاه کاملا مثبت به پدیده جهانی شدن مي‏نگرند و آن را یک فرایند مي‏دانند که در بردارنده فرصت‏های زیادی برای جوامع است گروه دیگری از افراد و جوامع این پدیده را یک امر منفی تلقی مي‏کنند و آن را پروژه‏اي مي‏دانند که از سوی صاحبان قدرت در جهان در جهت منافعشان طراحی شده است. البته در این پژوهش جهانی شدن به عنوان پدیده ناشی از رشد و تکامل جامع بشری تلقی مي‏شود. لذا همچون هر پدید دیگری در ذات خود فرصت و چالش‏هایی دارد و کشورها و جوامع باید با شناخت دقیق آن از فرصت‏های آن به نفع خویش سود جویند و از چالش‏های احتمالی آن بدور مانند. صرف نظر از اختلاف نظرها، پدیده جهانی شدن شامل طیف گسترده‏اي از روندهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است که در کاربرد عمومی خود بر معانی مختلفی همچون تعقیب سیاست‏های بازار آزاد در عرصه اقتصاد جهان(آزادسازی اقتصادی)، گسترش تکنولوژیهای جدید اطلاعاتی (انقلاب اینترنتی) و نیز این که بشریت در آستانه تحقق یک جامعه واحد متحد که در آن عوامل عمده منازعه اجتماعی از بين‏رفته‏اند (همگرایی جهانی) قرار گرفته، دلالت مي‏کند. دومینوی اقتصاد جهانی یکپارچگی بازارهای مالی معلول پدیده جهانی شدن است . همین امر موجب تعامل، تاثیرگذاری و تاثیرپذیری نظام‏های اقتصادی در جهان امروز از یکدیگر شده است. بنحویکه بحران مالی - اقتصادی کنونی جهان که عمق و شدت آن از سپتامبر 2008 و با سقوط سهام وال استریت بیشتر شد به سرعت و شدت بر اقتصاد سایر کشورها تاثیر گذاشت و با عبور از مرزهای اروپا بخش‏های وسیعی از آسیا را هم در برگرفت. صرفنظر از لزوم بررسی و شناخت ریشه‏های شکل‏گيري این بحران، پرسشی که مطرح می‌شود این است که چگونه بحران 2008 در یک کشور (ایالات متحده آمریکا) می‌تواند تبدیل به یک بحران جهانی شود که نه ‌تنها کشورهای بزرگ بلکه کشور‌های کوچک‌تر و در حال توسعه را نیز تحت‌ تأثیر قرار دهد؟ پاسخ نخست آنکه سهم ایالات متحده آمریکا از محصول ناخالص جهان در حدود 20 درصد و با وزنی معادل یک پنجم اقتصاد جهان است. دوم آنکه، با تشدید روند جهانی شدن در دهه‌های قبل، و وابستگی بازارهای مالی، طبیعی است که کارکرد اقتصاد آمریکا بر اقتصاد دنیا اثرگذار باشد و حتی اقتصاد‌های کوچک نیز از این بحران متاثر شوند. در حال حاضر و در مقایسه با ارزش محصول ناخالص داخلی، اقتصاد ایران، اقتصادی در حد یکی از ایالت‌های آمریکا - معادل اقتصاد ایالت آلاباما در جنوب آمریکا - محاسبه می‌شود؛ حتی ارزش تولیدات روسیه بزرگ در حد اقتصاد نیویورک است. البته بزرگی و کوچکی، خود ممکن است دلیل کافی برای متاثر شدن (و میزان تاثر) نباشد، ولی وقتی طرق تاثیر را تحت بررسی قرار می‌دهیم و کاهش جریان تجارت و عوامل تولید (خصوصا منابع مالی) را در کنار اقتصاد تک محصولی و در حال، نظیر ایران را که قیمت آن محصول می‌تواند به‌شدت متاثر از بحران مالی - اقتصادی حاضر شود مد نظر قرار دهیم، اثر بحران اقتصادی جهان بر کشورهایی چون ما آشکار‌تر می‌گردد. تشبیه این پدیده و آثار آن به بازی دومینو، برای درک روشن از پیامدهای بحران اقتصادی بين‏المللی بر تحولات سیاسی و اجتماعی بویژه بهار عربی لازم است. اسلام بنیادگراIslamic fundamentalism)) بنیادگرایی، آنگونه که امروزه به کار برده می‌شود، صرفا یک اصطلاح تازه ‌است که تا حد زیادی به بافتهای تاریخی و فرهنگی پروتستانیزم (به عنوان مثال جدال بين‏بنیادگرایان و نوگرایان در کلیسای پرسبای ترین) در سالهای دهه ۱۹۲۰ ایالات متحده مرتبط می‌شود از آن زمان به بعد این اصطلاح به کشورهای دیگر صادر و در مورد ادیان مختلفی از جمله بودایسم، یهودیت و اسلام به کار برده شده ‌است. این واژه برای بار نخست در جنبش اعتراضی بر ضد گرایشهای «عصری سازی» در درون شاخه پروتستانیسم ایالات متحده آمریکا در اواسط سده ۱۹ میلادی به کار رفت. واژه بنیادگرایی به وسیله سلسله مقالاتی که در آغاز سده ۱۹ در آمریکا زیر عنوان بنیادهای حقیقت(the Fundamentals of Truth) نشر و پدیدار گردید و بر ضد خدا‌شناسی نوین بود. بسیاری از گروه‏هایی که از آنها به عنوان بنیادگرا یاد می‌شود، غالبا به خاطر معانی ضمنی منفی این اصطلاح، یا به خاطر اینکه آنها را با بعضی گروههای مخالف در یک دسته قرار می‌دهد، مخالف بکارگیری و تعمیم این اصطلاح در مورد آنها هستند. بنابراین بنیادگرایی جنبشی است که پیروانش ازطریق آن تلاش می‌کنند هویت دینی را از حل شدن در فرهنگ غربی سازی/غربی مدرن نجات دهند، فرهنگی که از دید جامعه بسته بنیادگرایان این ذوب شدن در آن پیشرفت برگشت ناپذیری در جامعه گسترده‏تر دینی داشته، و همین اعلام یک هویت متمایز بر پایه اصول بنیادین یا اساسی دین را الزامی کرده ‌است. چنانکه‏ گفته شد، بنیادگرایی اسلامی یا اصول‌گرایی اسلامی معنا و مفهوم بازگشتن به اصول و اعتقادات‏اصلی اسلامی را دربردارد. تعریف دقیق این واژه بسته به منبع آن متغیر و متفاوت بوده است. بنیادگرایی اسلامی به معنای پایبندی بر اصول بنیادین اسلام است. پیشینه بنیادگرایی اسلامی به سید جمال الدین اسدآبادی و پس از آن جنبش اخوان المسلمین مصر به ‌وسیله حسن البنا، سیدقطب، محمد قطب و دیگران که در آنزمان به ‌وسیله حکام مصر شدیداً سرکوب شدند، باز می‌گردد، که بیش‌تر شکل مبارزه با استعمار را داشت. برداشتی که امروزه بیش‌تر در جوامع مسلمان رواج دارد، باورهای مسلمانان سنتی‌ای را شامل می‌شود که خود را به تفسیرهای تحت الفظی از متون مقدسشان، قرآن و حدیث محدود می‌کنند. این دیدگاه ممکن است توصیف کننده دیدگاههای دینی خاص افراد باشد و هیچ ارتباطی با گروههای بزرگتر اجتماعی نداشته باشد. این دیدگاه توصیف کننده جنبش‌های مذهبی و احزاب سیاسی متعدد در جوامع مسلمان است. برداشتی که در غرب از «بنیادگرایی اسلامی» وجود دارد برای توصیف افراد و گروههای مسلمانی به کار می‌رود که از اسلامگرایی، یعنی یک ایدئولوژی سیاسی که خواستار جایگزینی قوانین سکولار دولتی با قوانین اسلامی است حمایت می‌کنند. نمونه «رادیکال» این اسلامگرایان ممکن است از سرنگون کردن خشونت آمیز دولت‌های سکولار، یا حتی تروریسم اسلامی حمایت کند. نوع دیگری از بنیادگرایی نیز وجود دارد که در راستای اهداف گروه‌های خاصی انجام می‌شود. نمونه این گروه‌ها طالبان و القاعده هستند. این بنیادگرایی بیشتر به گروه‌های مرتجعی اطلاق می‌شود که میخواهند زیر نام اسلام مقاصد سیاسی خود را تامین کنند. در واقع این نوع از بنیادگرایی اسلامی سوءاستفاده از مذهب و عقاید مردم برای کسب خواسته‏های سیاسی گروه‌هایی خاص است. ( http://fa.wikipedia.org) سیاست سدبندی جدید(new containment policy) ترومن رئیس جمهور وقت آمریکا، بینش روزولتی هژمونی آمریکا (one – worldliest ) را به بینش « جهان آزاد» ( Free - Wordlist) تبدیل کرد که سیاست " سدبندی" (Containment) علیه اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی را تحمیل مي‏نمود. با این همه نمونه سیاست برای جهان آزاد که سیاست سدبندی را دیکته مي‏کرد، در اساس همان سیاستی بود که بنا بر بینش روزولت؛ یعنی قدرت نظامی گسترده آمریکا در مقیاس جهانی، سیستم پولی جدید بر پایه دلار، کمک اقتصادی به کشورهای ویران شده در چارچوب طرح مارشال، رابطه‏های سیاسی تدوین شده توسط سازمان ملل متحد و دیگر ارگان‏های بين‏المللی طراحی شده بود. (Franz. Schurmann, 1974,P.39.) کمونیسم ستیزی، شوروی ستیزی و سیاست سد بندی، عناصر تعیین کننده سیاست خارجی آمریکا طی دوره جنگ سرد بودند. در واقع سدبندی اتحاد شوروی به عنوان هدف درجه اول سیاست خارجی آمریکا به عنوان جهت‏گيري اصلی سیاست خارجی تا پایان جنگ سرد، علی رغم تغییرات فوق العاده در اوضاع و احوال خارجی و داخلی کشور باقی ماند. سياست خارجي آمريكا در دوران بعد از جنگ سرد با تغييرات الگويي و رفتاري همراه بوده است. تغييرات الگويي ناشي از دگرگوني در ساختار نظام بين‏الملل مي‏باشد؛ در هر ساختار بين‏المللي شكل خاصي از تعامل بين‏بازيگران وجود دارد. در ساختار دوقطبي، آمريكا و اتحاد شوروي يكديگر را در چارچوب «موازنه واقع‏گرايانه» كنترل مي‏كردند. اين الگو، رفتارهاي خاص خود را به وجود مي‏آورد. از جمله «رفتارهاي الگويي» اين دوران مي‏توان به سياست‏هايي از جمله "سیاست سدبندی"، "بازدارندگي" و "موازنه قدرت استراتژيك" اشاره داشت. جنگ سرد آغاز اتخاذ سیاست سدبندی در اروپا و خاور دور بود. تعقیب این سیاست‏ در دوره‏های ریاست جمهوری آیزنهاور، کندی‏ و جانسون در شکل‏های متفاوت و تلفیق با گرایش آمریکا به سیاست‏ تشنج‏زدایی در دوره نیکسون و بازگشت به‏ نوعی انزواگرایی جدید در عصر کارتر و سرانجام احیای سیاست سدبندی در دوران‏ ریگان با توجه به تغییرات در ساختار نظام بين‏الملل تجزیه و تحلیل مي‏شود. در دوران بعد از جنگ سرد، الگوهاي رفتاري آمريكا با تغيير رو به رو شد بخشي از اين تغييرات، ناشي از دگرگوني ساختاري در نظام بين‏الملل است، يعني اينكه چگونگي توزيع قدرت بين‏بازيگران با تغييرات فراگير و گسترده‏اي همراه گرديده و از سوي ديگر، چگونگي تعامل و رفتار بازيگران مختلف، از جمله كنش ابتكاري آمريكا نيز تكامل مي‏يابد. در روند جديد، شاهد خلق قالب‏هاي معنايي و همچنين قالب‏هاي ساختاري در رفتار سياست خارجي آمريكا مي‏باشيم. الگوهاي جديد در اين روند شكل گرفته است. از جمله اين الگوها مي‏توان از هژمونيك‏گرايي بين‏المللي، جنگ پيش دستانه، سياست تغيير رژيم، ديپلماسي عمومي تهاجمي و همچنين گسترش نظامي گري در حوزه‏هاي پيراموني، به ويژه خاورميانه و سیاست سدبندی جدید را نام برد. براساس راهنمای سیاست دفاعی آمریکا که در 1992 تدوین شد و در دستور سیاست خارجی قرار گرفت، هیچ ابرقدرتی نباید در جهان ظهور و لذا ایالات متحده مي‏بایست تفوق نظامی‏اش را همچنان حفظ کند. سیاست سدبندی جدید در چارچوب ملاحظات و منافع اقتصادی و سیاسی آمریکا قابل توجه است. برای فدراسیون روسیه و علی رغم نگاه غرب‏گرایانه در سیاست خارجی آن، جمهوری اسلامی ایران نه تنها یک مخالف نبود بلکه، به زودی روشن شد که با این کشور دارای منافع همساز متعددی است.(کولائی، 1376: 69-58.) وقوع تحولات پی در پی در قفقاز و آسیای مرکزی، حتی در درون مرزهای فدراسیون روسیه ضرورت دگرگونی در روابط با ایران را آشکار ساخته است. سازگاری منافع دو کشور در سطوح منطقه‏ای و بین‏المللی را برای رهبران روسیه غیر قابل چشم‏پوشی نموده است. همکاری دو کشور در جریان جنگ داخلی تاجیکستان و بازگشت صلح و ثبات به این کشور برای روسیه بسیار اهمیت داشته است. دو کشور در منطقه دریای خزر نیز در برابر توسعه نفوذ بیگانگان علایق مشترکی را ملاحظه کرده‏اند. در حالی که امریکا سیاست مهار(سدبندی)علیه ایران را به کار گرفته، در برابر روسیه نیز نوع سدبندی جدید را دنبال کرده است. امریکا به طور پی‏گیر سیاست محدودسازی دو کشور و جلوگیری از توسعه نفوذ آنها در منطقه دریای مازندران و پیرامون آن را دنبال کرده است. این امر سبب توسعه فزاینده روابط دو کشور شده است. محصور شدن فدراسیون روسیه در مرزهای آن و بازداشتن ایران از توسعه نفوذ طبیعی و کارساز خود در آسیای مرکزی و قفقاز، سبب گردید دو کشور در عرصه‏های گوناگون روابط خود را توسعه دهند. مزایای این سیاست برای هر دو کشور بسیار مهم بوده است. هر چند جمهوری اسلامی ایران به دلیل تعارض پایدار با امریکا نتوانسته مانند فدراسیون روسیه از مزایای چانه‏زنی در خصوص روابط با روسیه بهره‏مند گردد. سکولاریسم (Secularism) واژه سكولاریسم (secularism) از ماده «secular» اخذ گردیده است این واژه نیز از (seculum) كه لاتینی است، مشتق شده است واژه (seculum) به معنای گیتی و دنیا بویژه دنیا در برابر مسیحیت (دین) تعریف می‌شود. (The shorter oxford English Dictionary. V. 2 1991) ماكس وبر (max weber) سكولاریسم را به معنای «جدا بودن جامعة دینی از جامعة سیاسی» می‌داند به طوری كه دولت، حق هیچ گونه اعمال قدرت در امور دینی نداشته باشد و كلیسا نیز نتواند در امور سیاسی مداخله كند.( اعوانی، 1375: 15) تعریف دیگر این است كه «سكولاریسم» نظامی عقلانی است كه روابط بين‏افراد، گروهها، مؤسسات را با دولت براساس مبادی و قوانین عمومی كه متضمن تساوی افراد جامعه در قبال آن است تنظیم می‌كند كه برخی از مهم‌ترین شاخصه‌های آن: جدایی دین از دولت، برقراری مساوات بين‏افراد ملّت علی‌رغم اختلاف دینی كه محاكم مدنی عمومی آن را تنظیم می‌كنند، اخذ حاكمیت و مشروعیت حكومت از ملّت، منزلت داشتن فرهنگ علمی و عقلانی، به رسمیت شناختن حقوق مذاهب و قومیت‌های دینی گوناگون و آزادی دین از سیطرة دولت و دولت از سیطرة دین، می‌باشد.(حلیم بركات، 1991: 251 ـ 250) برخی در تعریف سكولاریسم می‌گویند: "در عصر جدید سكولاریسم به معنای كنار گذاشتن آگاهانه دین از صحنة معیشت و سیاست معرفی شده است." (سروش، 1374 : 6) و یا تعریف دیگری می‌آورد: "سكولاریسم نظامی است كه بين‏دو جنبه روحانی و دنیوی فاصله می‌اندازد." (شبلی العسیمی، 1990: 38) اكنون با در نظر گرفتن این تعاریف، سكولاریسم در رویكردی سلبی دین را از حوزة عمومی و زندگی اجتماعی كنار گذاشتن است و در رویكردی اثباتی قرار دادن اموری نظیر عقل، عرف، عقلانیت، دموكراسی، علم و ... بر جای دین می‌باشد. از باب مثال، یكی از امور اجتماعی حكومت است. با توجه به عناصر مشترک در تعاریف فوق، سكولاریسم انفکاک و جدایی دین از حوزه‌های عمومی و مرجعیت بخشیدن و نفوذ آن به امور دیگری همچون آراء عمومی است. البته در موارد دیگر این جایگزین، عقل، عرف، علم یا ... معرفی می‌شود. به عبارت ساده‌تر، دیگر دین در حوزه‌های عمومی فصل الخطاب نیست و حرف آخر را نمی‌زند. برای واژه سكولار (secular) معادل‌های متفاوتی در زبان فارسی ذكر شده است. از جمله این معادل‌ها بشری، زمینی (غیر معنوی)، دنیوی، غیرمذهبی، این دنیایی، عرفی و این جهانی می‌باشد. بر این اساس سكولاریسم (secularism) به معنای عرفی‏گرایی، دنیایی‏گرایی، دنیوی‏گرایی و ... می‌باشد. روش تحقیق: در این پژوهش از روش تاریخی– تحلیلی برای نگارش بهره‏گيري مي‏شود. قلمرو تحقیق: بعد زمانی، این پژوهش از مقطع فروپاشی شوروی (1990) و گذار از نظم کهن جهانی (نظام دوقطبی) و استقرار نظم نوین جهانی و از نظر مکانی، ژئوپلیتیک شیعه به ویژه ایران و سوریه را در بر مي‏گیرد. جامعه و حجم نمونه: مشادهده و یا نمونه گیری از جامعه مورد پژوهش به دلیل جاری بودن وقایع و حوادث امکانپذیر نبوده است. 10_ محدودیت ها و مشکلات تحقیق: تازگی موضوع پژوهش، از این منظر که بیداری اسلامی بعنوان پدیده‏اي نو و جاری تا کنون با آزمون همراه نبوده و از سبقه‏اي برخوردار نمي‏باشد. از این بعد این تحقیق در دستیابی به داده‏ها، تجزیه و تحلیل آنها و به تبع منابع معتبر، نتیجه‏گيري با برخی دشواری‏ها روبرو و شاید به همین دلیل رویکرد محقق به آینده پژوهی معطوف بوده است. روش شناسی تحقیق مقدمه: این پژوهش از منظر و نوع هدف، کاربردی است. از اینرو با تحلیل تاریخی و توصیفی و بررسی روابط علی بر بستر فرآیند تاریخی از یک سو و تحولات جاری منطقه خاورمیانه در تواصل، تواتر و توالی با چالش های استقرار نظم نوین بین الملل در پی آن است تا تصویر روشنی برای سیاستگذاران و سیاستمداران در عرصه سیاست خارجی کشور فراهم نماید تا با اتخاذ رویکرد واقع گرایانه در حفظ و تقویت منافع ملی کشور تلاش کنند. روش تحقیق: در این پژوهش از روش تاریخی– تحلیلی و توصیفی و علی استفاده شد است. جامعه آماری: به دلیل جاری بودن تحولات در منطقه خاورمیانه و به ویژه سوریه دسترسی به جامعه آماری امکانپذیر نبوده است. حجم نمونه و روش اندازه گیری: این تحقیق به دلیل وجود موانع برای دسترسی به جامعه آماری دارای نمونه و روش اندازه گیری نمی باشد. ابزار جمع آوری اطلاعات: در این پژوهش از روش کتابخانه ای جهت گردآوری اطلاعات استفاده شده است. روش تجزیه و تحلیل داده ها: در این پژوهش از روش تجزیه و تحلیل توصیفی و علی بهره‏گيري مي‏شود. منابع و مآخذ کتاب‏ها 1 - احمدی، سید عباس، "ایران،انقلاب اسلامی و ژئوپلیتیک شیعه"، تهران: موسسه مطالعات اندیشه سازان نور، 1390. 2 - اسپوزیتو، جان/ وال، جان، "جنبش‏های اسلامی معاصر(اسلام و دموکراسی)"، ترجمه شجاع احمدوند، تهران: نشر نی، 1389. 3 - توال، فرانسوا، "ژئوپلیتیک شیعه"، ترجمه: باصر، کتایون، تهران: انتشارات ویستار، 1382. 4 - جعفری ولدانی، اصغر، "چالش‏ها و منازعات در خاورمیانه"، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، 1388. 5 - حلیم، برکات "المجتمع العربی المعاصر"، الطبعه الرابعه، مركز الدراسات الوحده العربیه، بیروت 1991. 6 - خدایی، خان اوغلان، "دکترین امنیت ملی آمریکا؛ ژئوپلیتیک نوین شیعه در خاورمیانه"، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بين‏المللی ابرار: تهران، 1384. 7 - سیف‌زاده،حسین، "اصول روابط بین‌الملل"، تهران: نشر میزان 1378. 8 - سیف زاده، حسین، "مبانی و مدل‏های تصمیم‏گيري در سیاست خارجی"،تهران: نشر وزارت امور خارجه، 1382. 9 - شبلی العسیمی، "العلمانیه والدولة الدینیة"، مؤسسه العربیة للدراسات والنشر، بیروت، لبنان، 1990. 10 - عزتی، عزت الله، "ژنوپلیتیک قرن بیست و یکم"، تهران: انتشارات سمت، 1380. 11 - فاست، لوئیس، "روابط بين‏المللی خاورمیانه"، ترجمه احمد سلطانی نژاد، تهران :دفتر مطالعات سیاسی و بين‏الملل، 1389. 12 - قوام، عبدالعلی، "اصول سیاست خارجی و سیاست بين‏المللی"، تهران: انتشارات سمت، 1388. 13 - کاستلز، مانوئل، "عصر اطلاعات(ظهور جامعه شبکه ای)"، مترجمان: احد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران: انتشارات طرح نو، چاپ ششم، جلد اول، 1389. 14 - کریمی پور، یدالله، "ایران و همسایگان"، تهران: نشر جهاد دانشگاهی،1380. 15 - کولایی، الهه، "اتحاد شوروی از تکوین تا فروپاشی"، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، 1372. 16 - کولایی، الهه، "سیاست و حکومت در فدراسیون روسیه"، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بين‏المللی، 1376. 17 - مجتهدزاده، پیروز، "دموکراسی و هویت ایرانی"، تهران: انتشارات کویر، 1386. 18 - موحدیان عطار، رسول، "چشم انداز خاورمیانه بزرگ فراز و فرود دولت‏های ملی"، تهران: نشر دفتر مطالعات سیاسی و بين‏المللی، 1386. 19 - مورگنتا،‏هانس، "سیاست میان ملتها"، ترجمه مشیرزاده، حمیرا، تهران: نشر دفتر مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه، 1374 . 20 - مورلی میلتون ادوارد، پیتر هینچ کلیف، "بحران در خاورمیانه"، مترجم: شهرزاد رستگار شریعت پناهی، تهران: نشر قومس، سال 1390. 21 - نش، کیت، "جامعه‏شناسي سیاسی معاصر جهانی شدن، سیاست، قدرت"، مترجم محمد تقی دلفروز، تهران: انتشارات کویر، چاپ هشتم، 1389. 22 - نقیب زاده، احمد، "نظریه‏های کلان در روابط بين‏الملل"، تهران: نشر قومس، سال 1377. 23 - نیکسون، ریچارد، "جنگ واقعی صلح واقعی"، ترجمه: علیرضا طاهری، تهران: انتشارات کتابسرا، 1364. 24 - واعظی، محمود، ”تحولات نظام بین‌الملل و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران“، رساله رایزن یک، وزارت امور خارجه، اداره کل آموزش، 1383. 25 -‏هادیان، سید کمال الدین،"سیاست خارجی آمریکا و منافع ملی ایران"، تهران: انتشارات‏هاد/فرس، 1376. مقالات فارسي 1 - آجرلو، حسین، "تحولات سوریه:ریشه‏ها و چشم اندازها"، تهران: فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره سوم، پائیز 1390. 2 - ابطحی، احسان، "توفان و مدرنیته"، تهران: ماهنامه مهرنامه، ویژه نامه نوروز، 1390. 3 - اسلامی، مسعود، "از حاكميت دولت تا حكمرانى جهانى"، فصلنامه مطالعات سازمان ملل متحد، سال اول، شماره‏يك، بهار 1375. 4 - احمدى، كوروش، "شوراى امنيت ملى پس از جنگ سرد"، مجله اطلاعات سياسى- اقتصادى، ش 40، 1377. 5 - اعوانی و دیگران، "سكولاریسم و فرهنگ"، ماهنامه فرهنگ، ش 21، بهار 1375. 6 - الوند، فاطمه، "شبکه‏های اجتماعی و تحولات خاورمیانه"، نشریه روابط فرهنگی، شماره 1، شهریور 1390 . 7 - بیات، آصف، "پسااسلامگرایی چیست؟"، مترجم: متین غفاریان، ماهنامه مهر نامه، شماره 10،ویژه نامه نوروز 1390. 8 - تلاشیان، حسن، "دورنمای ژئوپلیتیک شیعه در عراق"، فصلنامه علمی – پژوهشی شیعه شناسی، شماره 31، 1388. 9 - چگنی، غلامرضا، "رویکردی نظری به مفهوم امنیت ملی در جهان سوم"، فصلنامه سیاست خارجی، سال چهاردهم، بهار 1379. 10 - حشمت زاده، محمد باقر، "پنجاه سال اوپک و سیاست"، تهران: نشریه راهبرد، شماره 60، 1390 . 11 - خانیکی،‏هادی، "جنبش‏های ضد دیکتاتوری در غیاب جامعه مدنی"، ماهنامه نسیم بیداری، شماره 26، اردیبهشت 1391 . 12 - روح، محمدجواد، "نظریه بين‏المللی اسلامی، آیا دیپلماسی عمومی ایران بر تحولات عربی اثر خواهد داشت؟"، ماهنامه مهرنامه، ش. 16، آبان 1390. 13 - زکریا، فرید، "درس‏های عراق و تجربه لیبی"، تهران: ماهنامه مهرنامه، ش.15، شهریور 1390. 14 - زیباکلام، صادق، "انقلاب اسلامی ایران هم دموکراسی خواه بود"، تهران: ماهنامه مهرنامه، ش. 16، آبان 1390. سجادپور، کاظم، کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران، تهران 1383. 15 - سروش، عبدالكریم، "معنا و مبنای سكولاریسم" كیان، ش 26، سال پنجم، شهریور 1374. 16 - صدر، سید محمد، "ملت‏های منطقه به عملکردها نگاه مي‏کنند، نه شعارها"، تهران: ماهنامه مهرنامه، ش. 16، آبان1390. 17 - قمشه‏اي، محمد حسین، "جبهه شرقی"، تهران: ماهنامه مهرنامه، ش.15، شهریور 1390. 18 - کوتن، جیمز، "تهدیدات جهانی و راهبردهای آمریکا: از کمونیسم در 1955 تا اسلام‏گرایی در 2005،" مترجم: خامه، آرمین، تهران: پژوهش نامه روابط بين‏الملل، شماره ویژه، بهار1386. 19 - کولایی، الهه، "موج دموکراتیک‏سازي و بار عربی"، تهران، ماهنامه مهرنامه، ش.16، آبان 1390. 20 - گزارش مرکز تحقیقات استراتژیک، "طرح خاورمیانه بزرگ آمریکا: ملازمات و پیامدها"، ش. 65، اردیبهشت 1383. 21 - محمدپور، علی، "ژئوپلیتیک شیعه در خاورمیانه پس از حمله آمریکا به عراق"، مجموعه مقالات دومین کنگره انجمن، تهران: انجمن ژئوپلیتیک ایران، 1385. 22 - "محیط امنیتی خاورمیانه"، نشر سازمان سرمایه گذاری و کمک‏های فنی و اقتصادی ایران، ش. 48،تیر ماه 1383. 23 - منقی، ابراهیم، "مقاومت و هویت در آرمان شهری حماس"، تهران: ماهنامه مهرنامه، ویژه نامه نوروز، 1390. 24 - موسوی، سید حسین، "گذری بر مبنای اجتماعی تحولات سوریه"، تهران: ماهنامه مهرنامه، شماره دوم، تابستان 1390. 25 - مهتدی، محمد علی، "بازی بزرگان"، تهران: مجله هفتگی آسمان، شماره 10، اردیبهشت 1391. 26 - میناوند، محمد قلی، "روسیه و خاورمیانه جدید"، فصلنامه خاورمیانه، پاییز 1374. 27 - نظری، علی اشرف، "زمینه‏ها و علل شکل‏گيري جنبش‏های اجتماعی در منطقه خلیج فارس، اجتماع در برزخ"، تهران: ماهنامه مهرنامه، اردیبهشت 1390. 28 - هودشتيان، عطا، "وضع تازه جهان پس از فروپاشى نظام شوروى"، مجله اطلاعات سياسى- اقتصادى، ش 133 -134. 29 - یزدی، ابراهیم، "اسرائیل در انزوا"، تهران: ماهنامه مهرنامه، ش.16، آبان 1390. منابع لاتین Amyn Sagoo, “Civil Society in the Muslim World: Contemporary Perspective”, New York: 10b joor is co. ITd, Press. 2002 Anthony H. Cordesman, “The Military Balance in the Middle East” (CSIS). 2004 Curtis. R. Ryan, “Jordan in Transition: from Hussein to Abdullah”, 2003 Franz, Schurmann. The logic of world power, Nueva, 1974 Geoff Simons,” Iraq future”, London: SAG, 2003 Giddens, Anthony, Sciology: a brief but critical interouduction,1982. London: Mac millan. International Energy Agency. World Energy Outlook. 2006 Jakson and Sorenson (2001) “An introduction to international relations”, Oxford University press Natac, Crawford (2002), “Argument and change in world politics”, Cambridge University press OPEC annual statistical bulletin, OPEC. 2008 S.Huntington, “The clash of civilization", summer, 1992 Sandra Mackey, "Passion and Politics, The Trublent world of the Arabs", Dutton, 1992 The shorter oxford English dictionary. V.2 1991 World oil outlook. 2006 منابع اینترنتی http://www.abshari.blogfa.com - 1 معرفت منتظر، "سیاست خارجی آمریکا"، http://www.anthropology.ir - 2 نادری، احمد، "سوریه، میدان شکل‏گيري نظم نوین جهانی"، http://www.arnet.ir - 3 تحلیل گفتمان سیاست مقامات کاخ سفید پس از واقعه 11 سپتامبر، http://www.bashgah.net - 4 خاورمیانه و اهداف راهبردی آمریکا، http://diplomatist.blogfa.com - 5 واعظی، محمود، "روند و ساختارهای جدید در روابط بين‏الملل"، http://www.informedfaith.com - 6 http://www.iranacademic.com - 7 مرکز مطالعات بين‏المللی و استراتژیک، "نقش خلیج فارس و خاورمیانه در صادرات اترژی"، http://www.irdc.ir - 8 نوروزی، حسین/جوانشیر، احمد، "شورای امنیت پس از جنگ سرد"، http:// mbakhshi79.blogfa.com - 9 بخشی، مهدی، "ژئوپلیتیک شیعه و هلال شیعه، توهم تا واقعیت"، http://mhedayat.blogfa.com - 10 هدایت، محمد، "هلال شیعی، خاورمیانه سبز، خلق یک بربر جدید"، http://www.noormagz.com - 11 http://www.porsojoo.info published on center for answering religious question - 12 محمدپور، علی، "ژئوپلیتیک شیعه در خاورمیانه پس از حمله آمریکا به عراق"، http://www.psir.ir/modules/article/view.article.php/24 - 13 http://www.siasi.porsemani.ir – 14 http://www.tabnak.ir - 15 رشنو، نبی الله، "ملاحظات ژئوپلیتیک در شرایط جدید سیاست خارجی ج.ا.ایران"، http://www.vista.ir - 16 دکترین بوش چیست؟ http://www.wikipedia.org - 17 Abstract: This research analysis the new international system of transition, from the old order to new order on the substrate of Globalization`s phenomenon and the age of Information & Communication Technology (ICT), and its effect on the Middle East, especially Syria as one of the most important strategic partner of Iran and its reflection on the shia geopolitical situation and the national interest of Iran. The effects of regional evolutions, particularly the transition of power in Syria and its impact on Shia geopolitical and Iran`s national interests, rather than the viewpoint of national interests, primarily is through the viewpoint of ideological goals and expanding Shia Crescent. Iran`s relations with Syria and consequently Lebanon, thus, implies that in view of each political unit of this alliance, priority of ideological interests and international interests are quite different. Syria and Lebanon against Israel rather than just ideological, it is strategic and security, while for Iran has largely ideological and other hierarchical interests are dominated by ideological goals. The different interests will not reduce the importance of unity, but the sustainability and cost of this alliance, in the mid and long term facing Iran with serious restrictions and threats.