صفحه محصول - مبانی نظری تاثیر معاملات بلوک بر قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران

مبانی نظری تاثیر معاملات بلوک بر قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران (docx) 49 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 49 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت دانشکده مدیریت و حسابداری گروه آموزشی حسابداری پایاننامه تحصیلی جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد رشته: حسابداری عنوان: اثر قیمتی معاملات بلوک در بورس اوراق بهادار تهران استاد راهنما: دکترسینا خردیار نگارش: معصومه صحرانورد اسپلی تقدیم به: این پایان نامه را ضمن تشکر و سپاس بیکران و در کمال افتخار و امتنان تقدیم می نمایم به محضر ارزشمند پدر و مادر عزیزم که راه را به من نشان دادند و چگونه رفتن را به من آموختند. تقدیر و تشکر: با امتنان بیکران از مساعدت های بی شائبه استاد گرانقدر جناب آقای دکتر سینا خردیار که همواره راهنما و راهگشای اینجانب در اتمام و اکمال این پایان نامه بوده اند و همچنین از پدر و مادر عزیز، دلسوز و مهربانم که با حمایت های همه جانبه، مرا یاری نمودند تا در محیطی مطلوب مراتب تحصیلی و نیز پایان نامه درسی را به نحو احسن به اتمام برسانم. فهرست مطالب عنوان صفحه چکیده پایان نامه فصل اول – کلیات تحقیق 1-1-مقدمه .................................................................................................................................................. 3 1-2-بیان مساله پژوهش .............................................................................................................................. 4 1-3-پرسشهای پژوهش ............................................................................................................................... 4 1-4-اهداف پژوهش و ضرورت آن ............................................................................................................ 4 1-5-نهاد یا موسساتی که می توانند از یافته های این پژوهش بهره بگیرند ................................................. 5 1-6- تدوین الگوی تحقیق و فرضیات تحقیق ............................................................................................ 5 1-6-1- فرضیه تحقیق ................................................................................................................................ 5 1-6-2-روش تحقیق ................................................................................................................................... 6 1-7-تعریف مفاهیم و واژگان تخصصی ...................................................................................................... 6 1-8- ساختار پژوهش ................................................................................................................................ 8 فصل دوم – مبانی نظری و پیشینه تحقیق 2-1- مقدمه ............................................................................................................................................... 10 2-2- مبانی نظری ...................................................................................................................................... 11 2-2-1 تاریخچه بورس اوراق بهادار و چگونگی ایجاد آن ....................................................................... 11 2-2-2- تعریف بورس اوراق بهادار ........................................................................................................ 11 2-2-3- بورس اوراق بهادار و نقش آن در توسعه اقتصادی ..................................................................... 12 2-2-4- معامله بلوک ................................................................................................................................ 14 2-2-5- قیمت سهام ................................................................................................................................. 14 2-2-5-1- تغییر قیمت سهام .................................................................................................................... 15 2-2-5-2- نوسان قیمت سهام .................................................................................................................. 17 2-2-6- عوامل موثر بر تغییرات قیمت سهام ............................................................................................ 18 2-2-7- اثر قیمتی .................................................................................................................................... 19 2-2-8- تصمیم گیری برای سرمایه گذاری .............................................................................................. 20 2-3- مروری بر تحقیقات گذشته .............................................................................................................. 20 2-4- خلاصه فصل ................................................................................................................................... 24 فصل سوم- روش تحقیق 3-1- مقدمه ............................................................................................................................................... 26 3-2- پرسشهای تحقیق ............................................................................................................................. 27 3-3- فرضیه تحقیق ................................................................................................................................... 27 3-4- طرح تحقیق .......................................................................................................................................27 3-4-1- جامعه آماری تحقیق .................................................................................................................... 27 3-4-2- نمونه آماری تحقیق ..................................................................................................................... 28 3-4-3- قلمرو تحقیق ............................................................................................................................... 29 3-4-4- روش گردآوری اطلاعات و داده های تحقیق ............................................................................. 29 3-4-5- روش تحقیق ............................................................................................................................... 29 3-4-6- روشهای آماری ........................................................................................................................... 29 3-5- تخمین و استنباط آماری .................................................................................................................. 30 3-6- تعریف و نحوه محاسبه متغیرهای تحقیق ........................................................................................ 31 3-6-1- متغیرهای وابسته .......................................................................................................................... 31 3-6-2- متغیرهای توضیحی ..................................................................................................................... 36 3-7- بررسی خودهمبستگی در جملات اخلال ........................................................................................ 42 3-8- بررسی ناهمسانی واریانس در جملات اخلال ................................................................................. 43 3-9- بررسی نرمال بودن توزیع ................................................................................................................ 43 3-10- خطای تصریح مدل ...................................................................................................................... 44 3-11- آزمون هم خطی میان متغیرها ........................................................................................................ 44 3-12- خلاصه فصل ................................................................................................................................. 45 فصل چهارم – تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات 4-1- مقدمه ............................................................................................................................................... 47 4-2- مراحل برآورد مدل .......................................................................................................................... 48 4-2-1 بررسی فروض کلاسیک ................................................................................................................ 48 4-2-1-1- عدم خود همبستگی( Autocorrelation ) ..................................................................... 48 4-2-1-2- همسانی واریانس ( Heteroskedasticity ) ................................................................. 50 4-2-1-3 آزمون نرمال بودن جملات پسماند ........................................................................................... 52 4-2-1-4- خطای تصریح مدل ................................................................................................................ 54 4-2-1-5 آزمون هم خطی میان متغیرها ................................................................................................... 55 4-3- نتایج تخمین .................................................................................................................................... 56 4-3-1- نتایج حاصل از برآورد مدل اول .................................................................................................. 56 4-3-2- نتایج حاصل از برآورد مدل دوم ................................................................................................. 60 4-3-3- نتایج حاصل از برآورد مدل سوم ................................................................................................ 63 4-4- آمار توصیفی متغیرهای تحقیق ......................................................................................................... 67 4-5- خلاصه فصل ................................................................................................................................... 68 فصل پنجم – بحث و نتیجه گیری 5-1- مقدمه ............................................................................................................................................... 70 5-2- نتیجه گیری ...................................................................................................................................... 71 5-3- موانع و محدودیت های تحقیق ....................................................................................................... 73 5-4- پیشنهادات کاربردی ......................................................................................................................... 74 5-5- پیشنهادات جهت تحقیقات آتی ....................................................................................................... 74 5-6- خلاصه فصل ................................................................................................................................... 75 منابع و مأخذ الف- منابع فارسی ...................................................................................................................................... 76 ب- منابع انگلیسی ..................................................................................................................................... 77 پیوست ها .................................................................................................................................................. 79 چکیده انگلیسی .....................................................................................................................................101 فهرست جدول ها عنوان صفحه 3-1- جدول: گزینش نمونه آماری تحقیق.................................................................................................. 28 3-2- جدول: آمار توصیفی Total impact ................................................................................................ 33 3-3- جدول: آمار توصیفی Temporary impact ....................................................................................34 3-4- جدول: آمار توصیفی Permanent impact ..................................................................................... 36 3-5- جدول: آمار توصیفی اندازه ( size ) ..................................................................................................37 3-6- جدول: آمار توصیفی Volatility ..................................................................................................... 38 3-7- جدول: آمار توصیفی Turnover ...................................................................................................... 39 3-8- جدول: آمار توصیفی متغیر BAS .................................................................................................... 40 3-9- جدول: آمار توصیفی متغیر Market return..................................................................................... 41 3-10- جدول: آمار توصیفی متغیر Momentum .......................................................................................42 4-1- جدول: خروجی آزمون Correlation LM ...................................................................................... 48 4-2- جدول: خروجی آزمون Correlation LM با وجود جزء AR(1) ....................................................49 4-3- جدول: خروجی آزمون Correlation LM ..................................................................................... 49 4-4- جدول: خروجی آزمون Correlation LM با وجود جزء AR(1) ....................................................49 4-5- جدول : خروجی آزمون Correlation LM .................................................................................... 50 4-6- جدول: خروجی آزمون Correlation LM با وجود جزء AR(1) ....................................................50 4-7- جدول: خروجی آزمون Heteroskedasticity ................................................................................. 51 4-8- جدول: خروجی آزمون Heteroskedasticity ................................................................................. 51 4-9- جدول: خروجی آزمون Heteroskedasticity ................................................................................. 51 4-10- جدول: آزمون تصریح خطا ........................................................................................................... 54 4-11- جدول: آزمون تصریح خطا ........................................................................................................... 55 4-12- جدول: آزمون تصریح خطا ........................................................................................................... 55 4-13- جدول: آزمون هم خطی میان متغیرها ............................................................................................ 56 4-14- جدول: خروجی تخمین مدل اول ................................................................................................. 56 4-15- جدول : خروجی تخمین با ورود جزء AR(1) ..............................................................................57 4-16- جدول: خروجی مدل نهایی ........................................................................................................... 59 4-17- جدول: خروجی تخمین مدل دوم ................................................................................................. 60 4-18- جدول : خروجی تخمین با ورود جزء AR(1) ............................................................................. 61 4-19- جدول: خروجی تخمین مدل نهایی ............................................................................................... 63 4-20- جدول: خروجی تخمین مدل سوم ................................................................................................ 64 4-21- جدول : خروجی تخمین با ورود جزء AR(1) ..............................................................................64 4-22- جدول: خروجی تخمین مدل نهایی ............................................................................................... 66 4-23- جدول: آمار توصیفی متغیرهای تحقیق .......................................................................................... 67 5-1- جدول: خلاصه نتایج آزمون فرضیات .............................................................................................. 71 فهرست نمودارها عنوان صفحه 3-1- نمودار: اثر قیمتی شرکتها در سال 1391.......................................................................................... 32 3-2- نمودار: اثر قیمتی موقت شرکتها در سال 1391 ........................................................................... 34 3-3- نمودار : اثر قیمتی دائمی شرکتها در سال 1391................................................................................ 35 3-4- نمودار: اندازه (size) ........................................................................................................................ 36 3-5- نمودار: نوسانات (volatility)........................................................................................................... 37 3-6- نمودار: حجم معاملات .................................................................................................................... 38 3-7- نمودار: متغیر BAS .......................................................................................................................... 39 3-8- نمودار: متغیر Market return .......................................................................................................... 40 3-9- نمودار : متغیر momentum ............................................................................................................. 41 4-1- نمودار : آزمون نرمال بودن مدل اول ............................................................................................... 52 4-2- نمودار : آزمون نرمال بودن مدل دوم ............................................................................................... 53 4-3- نمودار : آزمون نرمال بودن مدل سوم .............................................................................................. 53 چکیده نظارت و کنترل اثر قیمتی یکی از پویاترین حوزه های پژوهشی در شرکت های تجاری بوده و به سرعت در حال گسترش است. بررسی اثرات معاملات بلوک می تواند در درک چگونگی پاسخ بازار مفید واقع شود. هدف علمی پژوهش، بررسی تاثیر معاملات بلوک بر نوسانات قیمت سهام با استفاده از داده های روزانه مرتبط با پنج معامله پیشین و آتی معامله بلوک بوده و از اهداف کاربردی نیز کمک به پیش بینی قیمت سهام برای کلیه استفاده کنندگان شامل تحلیلگران مالی، کارگزاران، شرکتهای سرمایه گذاری و متقاضیان سهام در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. تحقیق حاضراز بعد زمانی پس رویدادی و از لحاظ هدف، تحقیقی کاربردی است. در این پژوهش اثر قیمتی معاملات بلوک در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی یکساله از تاریخ 1/1/1391 تا 30/12/1391 سنجیده می شود و با استفاده از آزمون همبستگی رابطه بین اندازه معامله بلوک، نوسانات قیمت، حجم معاملات، بازده بازار، بازده روزانه تجمعی ماقبل و تفاوت بین بالاترین و پائین ترین قیمت با اثر قیمتی معاملات بلوک سنجیده می شود. داده های اولیه این تحقیق بعد از استخراج از منابع ذکر شده وارد نرم افزار اکسل شده تا با انجام برخی محاسبات متغیرهای مورد نیاز در فرضیه پژوهش بدست آیند، سپس نتایج حاصل از اندازه گیری متغیرها به منظور آزمون فرضیه پژوهش وارد نرم افزار ای - ویوز شده است. بطور کلی نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که اثر قیمتی دائمی، با افزایش بازده روزانه تجمعی ماقبل معامله بلوک افزایش می یابد. اثر قیمتی کل نیز با افزایش حجم معاملات و بازده بازار افزایش یافته در حالیکه با افزایش اندازه معامله و نوسانات قیمت و بازده روزانه تجمعی ماقبل معامله بلوک کاهش می یابد. اثر قیمتی موقت نیز با افزایش اندازه معامله و نوسانات قیمت و بازده روزانه تجمعی ماقبل معامله بلوک افزایش یافته و با افزایش حجم معاملات و بازده بازار کاهش می یابد. کلمات کلیدی: اثر قیمتی، معاملات بلوک، بورس اوراق بهادار تهران فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیق 2-1- مقدمه چون جریان ورود اطلاعات به بازار جریانی پیوسته است پس قیمت اوراق بهادار همواره می تواند در تغییر باشد . در بازاری که نسبت به اطلاعات کاراست، اطلاعات کامل همه رویدادها و رخدادهایی که بتوان با تحلیل آنها را کمی کرد و نتیجه گیری حاصل نمود، در تصمیم گیری ها مورد استفاده قرار می گیرد. تغییر قیمت سهام به یک معنی تغییر ارزش شرکت و ثروت سهامداران آن است. حتی یک درصد کاهش قیمت در ارزش سهام می تواند میلیون ها ریال از ثروت سهامداران یک شرکت بزرگ را به باد دهد . چنین است که تغییرات قیمت سهام باید از اهم مواردی باشد که مورد توجه دقیق و دائمی مدیر مالی است. در کشورهای خارجی، فرایند قبظه کردن مالکیت و احتمال قبظه شدن مدیریت توسط دیگران بطور دائم مدیر مالی و سایر مدیران را زیر فشار نگاه می دارد که به تحولات قیمت سهام خود توجه خاص مبذول دارند. در مورد تغییرات قیمت سهام در بازار اوراق بهادار می توان گفت که رویدادهای عادی و غیرعادی متعددی از جمله سیاسی و اقتصادی و بسیاری از عوامل دیگر می تواند بر قیمت سهام اثر بگذارند و باعث ایجاد تغییرات افزاینده و یا کاهند در قیمت ها گردند. رفتار قیمت سهام واحد های تجاری متاثر از دو دسته عوامل درونی و بیرون است که در این میان پیش بینی بازار از عایدات آتی مورد انتظار حائز اهمیت بیشتری است و از آنجا که اطلاعات تاریخی یکی از مبانی مهم برآورد عایدات آتی می باشد، همواره انتظار می رد انتشار این گزارش ها، اطلاعاتی از عملکرد مالی و موفقیت یا شکست برنامه های شرکت را به بازار منتقل نماید و در پی آن با ایجاد تنش هایی در عرضه و تقاضای سهام، منجر به تغییر رفتار قیمت گردد. بازار سرمایه در ایران بازاری است نوپا، با توجه به اینکه بورس بعنوان یکی از عرضه های بازار سرمایه بوده، لذا شناخت و بررسی ساختار اجمالی آن در این تحقیق حائز اهمیت می باشد. در این بخش مبانی نظری مرتبط با موضوع تحقیق مطرح شده و در پایان مروری اجمالی بر تحقیقات انجام شده داخلی و خارجی خواهیم داشت. 2-2- مبانی نظری 2-2-1 تاریخچه بورس اوراق بهادار و چگونگی ایجاد آن تشکیل بورس اوراق بهادار به روایتی به صدها سال قبل باز می گردد. در ازمنه قدیم مکانهای مشخصی برای ملاقات و داد و ستدهای مردم با یکدیگر وجود داشت که بازرگانان نیز برای رتق و فتق امور بازرگانی خود در این مکانها حضور داشتند. بازارهای متشکل مربوط به مبادلات اوراق بهادار به شکل امروزی آن بیشتر در اروپا و هماهنگ با پیشرفت های صنعتی و اقتصادی ایجاد شده است. در قرون وسطی بازرگانان در میادین مخصوصی گرد هم می شدند و داد و ستد می کردند. به تدریج بازارهایی برای کالاهای مختلف به وجود آمد که در آنها عرف تجاری و بورسی انجام می شد. از سال 1409 میادین مبادله کالا و پول و سایر وسایل و خدمات در بورژ مرکز فنلاند واقع در شمال غربی بلژیک به وجود آمد که افراد همه روزه در میدان توبوئوس واقع در جلوی خانه بازرگان بزرگ به نام وارزر بورس به داد و ستد اوراق بهادار می پرداختند. به همین مناسبت به این اجتماعات نام بورس را دادند(صفرنواده، 1380). 2-2-2- تعریف بورس اوراق بهادار : بورس به عنوان یک بازار رسمی و دایمی اطلاق می شود که در یک محل تشکیل می گردد و در آن خرید و فروش انواع کالاها و یا اوراق بهادار تحت ضوابط و قوانین و مقررات خاص صورت می گیرد. امروزه بورس های متعدد و متنوعی در نقاط مختلف جهان به فعالیت اشتغال دارند و برخی از آنها توانسته اند در سطح بین المللی اعتبار و اهمیت ویژه ای برای خود کسب کنند. بورس اوراق بهادار بازاری جهت معامله اسناد مالی است که در آن شرکتها و موسسات در صورت احراز شرایط لازم می توانند تحت حمایت قانون با عرضه سهام، پس اندازها و سرمایه های راکد را در فعالیت خود سهیم نموده و از این طریق بخشی از سرمایه مالی مورد نیاز خود را تامین نمایند( صفرنواده، 1380). « بورس محلی است برای انجام معاملات ثانویه روی سهام شرکتهای پذیرفته شده .» از این تعریف ساده اینطور برمی آید که قبلا باید سرمایه گذاری مشخصی انجام شده و مثلا کارخانه ای تاسیس شده باشد ( بازار اولیه ) و با تامین شرایط مشخصی این شرکت در بورس پذیرفته شده باشد، تا حالا بتوان سهام آنرا روی میز بورس معامله کرد( بازار ثانویه). اما تعریف دقیق تر برای بورس با در نظر گرفتن ابزارهای جدید مالی که امروزه در بورس ها معامله می شود عبارت است از: « بورس مکانی است که در آن اوراق بهادار مانند سهام عادی، اوراق قرضه، اختیار معاملات اوراق بهادار و قرار دادهای آینده مورد داد و ستد قرار می گیرند و در واقع همان بازار سرمایه می باشد.» 2-2-3- بورس اوراق بهادار و نقش آن در توسعه اقتصادی : فشار جمعیت و تنوع نیازهای جمعیتی در جهان امروز باعث گردیده که تامین این نیازها جز با عرضه خدمات و تولیدات اساسی به شکل انبوه میسر نباشد. در چنین شرایطی برای ایجاد یا توسعه فعالیتهای یک واحد صنعتی، بازرگانی و یا مالی لازم است عوامل و امکانات پراکنده به نحوی جذب شوند و در جهت ایجاد یا تقویت آن واحد مورد استفاده قرار گیرند. از جمله این عوامل « سرمایه » است که باید به شریان واحدهای فعال تزریق شود تا دستمایه لازم برای تداوم و توسعه آنها فراهم آید. مشارکت هرچه وسیعتر مردم در تامین سرمایه مالی واحد های صنعتی یا بازرگانی و سهیم شدن آنها در مالکیت واحد ها، ضمن آنگه مدیریت را نسبت به عملکرد واحد های تحت مدیریت در برابر تعداد بیشتری از سهامداران مسئول و متعهد می نمایند، به تدریج زمینه لازم را جهت ارتقای کارایی مدیریت فراهم می سازد . گرچه یک واحد تولیدی یا بازرگانی ممکن است در بدو تاسیس شمار معدودی سهامدار یا مالک داشته باشد، لیکن با بازتر شدن افق های توسعه، نیاز به گسترش مالکیت و تامین سرمایه بیشتر خواهد بود و در صورت فراهم بودن شرایط، بورس می تواند نقش مثبتی در این زمینه داشته باشد تا از طریق فروش سهام واحد ها به مردم، سرمایه های مالی مورد نیاز جمع آوری شود. بازارهای سرمایه در تمام طول نیمه دوم قرن بیستم بخصوص پس از جنگ بین المللی دوم ( دهه 1950 به بعد) نقش بسیار مهمی در بسیج پس اندازها و توسعه اقتصادی داشته اند که نمونه هایی از آن می تواند به تامین مکانیزم کارا برای تعیین نرخ بهره و ارزش سهام مورد معامله در بورس کشورها بیانجامد. از جمله بازارهای سرمایه در کشورهای در حال رشد بورس اوراق بهادار است. این بازار از آن چنان اهمیتی برخوردار است که به عنوان شاخصی برای میزان توسعه و اوضاع کلی اقتصادی هر کشوری مورد استفاده است. بورس اوراق بهادار یکی از نهادهای بسیار مهم در تجهیز منابع سرمایه یک کشور است و اساسا و اصالتاَ وظیفه آن این است که نقدینگی های سرگردان را جذب و به سمت و جای خاصی هدایت می کند. بورس اوراق بهادار با جذب نقدینگی و سرمایه های اندک و عمدتا سرگردان مردم در توسعه بازار سرمایه و فعال شدن چرخهای تولید جامعه و همچنین در اجرای پروژه های جدید عمرانی و صنعتی، اصلاح ساختار مدیریتی شرکتهای دولتی، کمک به تامین درآمد دولت، اصلاح سیستم مالی و پولی، تامین کسر بودجه دولت و کاهش میزان تورم نقش موثری دارد و موجب فعال و پویا شدن سیستم اقتصادی کشور می شود. از دیگر فعالیتهای موثر بورس، القای تدریجی فکر مالکیت در مردم می باشد و موجب می شود آنان خود را در واحد های اقتصادی سهیم بدانند. بنابراین مشارکت هرچه بیشتر اقشار مختلف مردم در مالکیت واحدهای اقتصادی نشانه سلامت عملکرد یک اقتصاد است( صفرنواده، 1380). یکی از حوزه های مورد علاقه مطالعات دانشگاهی در سالهای اخیر حوزه ریز ساختار بازار بوده است که به تحلیل چگونگی تاثیر ساز و کار معاملات و تدوین مقررات بر فرایند شکل گیری معاملات و قیمت می پردازد . ریز ساختار بازار به حوزه هایی از بازار سرمایه مانند هزینه معاملات(شکاف عرضه و تقاضا) ، ساز و کارهای معاملات، اندازه و تناوب معاملات، قیمتهای پایانی، قوانین و مقررات، مکانیزمهای اطلاع رسانی و شفافیت و فرایند کشف قیمت می پردازد. اندازه و تناوب معاملات یکی از اجزاء ریزساختار بازار می باشد و مرور بر تئوری ریز ساختار بازار نشان می دهد که اندازه معاملات با دریافت اطلاعات و نوسان قیمت رابطه دارد. این مساله شاید از آن جهت باشد که ریزساختارهای بازار همه از ابزارهای توسعه بازار سرمایه هستند. و حرکت بازار سرمایه به سمت کارایی نیاز به ارتقاء اجزاء ریزساختارها و مکانیزمهای بازار دارد . و همچنین ریزساختارها ابزارهای حل مشکلات دنیای واقعی بازار سرمایه هستند. بنابراین اندازه و تناوب معاملات می تواند به عنوان ابزارهایی باشند که در نوسانات قیمت، کارایی و توسعه بازار تاثیر می گذارند( حمیدوند، 1387 ). یک نظریه وجود دارد و آن این است که قیمت سهام بصورت سینوسی حرکت می کند. وقتی قیمت سهمی خیلی نزدیک به پائین ترین قیمت آن باشد تمایل به افزایش قیمت دارد. سرمایه گذاران قبل از اینکه اقدام به خرید و فروش سهمی بکنند روند قیمت آن سهم را برای چند هفته متوالی بررسی می کنند. در واقع خیل زیادی از سرمایه گذاران هر روز صفحات مربوط به سهام شرکتها را در روزنامه های معتبر بررسی می کنند و بر همین اساس برای خرید ها یا فروش های آتی خود برنامه ریزی می کنند. وقتی که قیمت سهمی همواره در یک دامنه خاص تغییر کرده و همیشه تا یک سطح قیمتی خاص پیش رفته است به پائین ترین قیمت خود نزدیک می شود( صفرنواده، 1380). از اوایل قرن بیستم، اعتقاد گروهی از دست اندرکاران بازارهای اوراق بهادار بر این بود که مطالعه تاریخی قیمت ها، حاوی اطلاعات مفیدی برای پیش بینی قیمت ها در آینده است. لذا با به دست آوردن روند قیمت ها الگوی تغییرات شناخته می شود و این الگو به ما می گوید که هرچند وقت یک بار، روند خاصی رخ می دهد . معتقدین به این طرز تفکر را به دلیل اینکه بر نمودار تمرکز داشتند چارتیست نامیدند. به نظر این مکتب بنیادی ضرورتی ندارد، حامیان آن بر این باورند که تاریخ تکرار می شود. از دهه 1930 مطالعات دیگری که در نقطه مقابل این دیدگاه قرار داشت آغاز شد. تمرکز اصلی این تحقیقات روی تصادفی بودن رفتار قیمت ها بود و اینکه قیمت ها از روند خاصی پیروی نمی کنند. نتایج این مطالعات به صورت یک جریان فکری و نظری قوی وارد مباحث افتصاد و سرمایه گذاری گردید و نظریه رفتار تصادفی قیمت ها شکل گرفت. مکتب گشت تصادفی از طریق آزمون های تجربی به اثبات رساندند که تغییرات متوالی قیمت ها در دوره های کوتاه مدت همانند یک روز، یک هفته یا یک ماه، مستقل از یکدیگر است( کلبری؛ قالیباف اصل، 1388). 2-2-4- معامله بلوک معامله ای است که تعداد سهام و حق تقدم قابل معامله در آن برای شرکت هایی که سرمایه پایه آنها بیش از یک میلیارد عدد است بزرگتر یا مساوی نیم و کمتر از یک درصد سرمایه پایه و برای شرکت هایی که سرمایه پایه آنها کمتر یا مساوی یک میلیارد است بزرگتر یا مساوی یک و کمتر از پنج درصد سرمایه پایه شرکت باشد( دستور العمل اجرایی نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در فرابورس ایران مصوب 07/06/1388). "معاملة بلوك،" معاملاتي است كه در آن قواعد مربوط به محدوديت حجمي و محدودیت قیمتی رعايت نمي‌شود.( سازمان بورس و اوراق بهادار، آئین نامه معاملات در شرکت بورس اوراق بهادار تهران ) 2-2-5- قیمت سهام اصلی ترین عاملی که در بازار سهام ( همانند هر بازاری ) دخالت دارد، مبادله اطلاعات در مورد قیمت ها، مقادیر، کیفیت ها و سایر ویژگیهای سهام است. این اوراق معمولا دارای قیمت اولیه یا اسمی هستند که توسط منتشر کننده آن( دولت، شرکتهای دولتی و خصوصی) روی آنها ثبت می شود.خریداران معمولا در ابتدا، در ازای بدست آوردن این اوراق همان بهای اسمی را می پردازند. لیکن این قیمت معمولا ثابت نمی ماند و در بازارهای مختلف بویژه بورس، بر اساس عرضه و تقاضا و تحت تاثیر همه عوامل اقتصادی که قیمت ها را دستخوش تغییر می سازند، قیمت آن تغییر می کند. در واقع، بورس به تبادل اطلاعاتی می پردازد که این اطلاعات ار توجیحات خریداران و نیز بهره وری و کارایی فروشندگان نشأت می گیرد. کلیه این اطلاعات با یک رقم خلاصه شده آماری که همان « قیمت سهام » است بیان می شود. بنابراین، با تغییر اطلاعات، قیمت سهام نیز نوسان می یابد. نوسان و تغییر قیمت سهام به یک معنی مترادف با ارزش سهام بنگاه و ثروت سهامداران آن است و در حقیقت به مثابه یک نظام پاداش و جریمه عمل می کند. به همین دلیل، در ادامه پیرامون نوسان و تغییر قیمت سهام خواهیم پرداخت( کرمی قهی، 1371). 2-2-5-1- تغییر قیمت سهام تغییر قیمت سهام به یک معنی همان تغییر ارزش سهام شرکت و نقدینگی سهامدران آن است. چنانچه قیمت سهام افزایش یابد در آنصورت بر سرمایه اولیه خریداران سهام افزوده شده و در نتیجه وی از عایدی سرمایه منتفع خواهد شد و با کاهش قیمت، خریدار سهام با زیان سرمایه روبرو می شود. عوامل متعددی موجب تغییر قیمت سهام می شود که مهمترین آنها عبارت است از: اول- روند آینده اقتصاد ( انتظارات ) : چنانچه سرمایه گذاران بر این اعتقاد باشند که اقتصاد کشور در حال شکوفایی و رو به رشد است، تقاضا برای سرمایه گذاری و در نتیجه قیمت سهام افزایش می یابد، در مقابل، شرایط نامناسب اقتصادی به تعداد فروشندگان سهام افزوده و قیمت سهام را کاهش می دهد. رشد تولید ناخالص ملی و اوضاع سیاسی – اقتصادی از جمله عواملی است که روند آتی اقتصادی را نشان می دهد. نبض بازار نیز عاملی است که بر تغییر قیمت سهام تاثیر می گذارد. نبض بازار پدیده انتظارات مفروض است که وقتی بازار در حالت رکود باشد ارزش ذاتی سهام را فوق العاده کمتر از قیمت واقعی آن تخمین می زند. لذا انتظارات بازار عاملی تعیین کننده در این زمینه بوده و تا حدودی وضعیت و موقعیت بنگاه منتشر کننده سهام را نیز مشخص می کند. دوم – کیفیت ترکیب سهامداران : بطور کلی سهامدارن را میتوان به سه گروه تقسیم کرد: الف- سرمایه گذارانی که در بازار سهام از تحرک کافی برخوردار نیستند و نسبت به تغییرات قیمت سهام از خود واکنش چندانی نشان نمی دهند. برخی از افراد، موجودی سهامشان را به ارث برده و برنامه جدی را برای فروش آنها ندارند. برخی دیگر بیشتر از هر چیزی سرگرم کار و مشغله خود هستند تا اینکه نگران وقایع بازار سهام باشند. سهامی که توسط این گروه نگهداری می شود، بخشی از موجودی سرمایه گذاری است و از نوع عرضه شناور نیست. ب- سرمایه گذارانی که از قیمت های سهام اطلاع کافی دارند و نسبت به تغییرات آن واکنش نشان می دهند. این گروه افرادی هستند که سهام را مانند یک فرد سرمایه گذار نگهداری می کنند. در عین حال از رابطه بین قیمت های بازار و ارزش واقعی سهام آگاهند. آنها بخاطر داشتند چنین اطلاعاتی از بازار، هنگامیکه قیمت سهام توسط بازار سهام در سطح بالایی ارزشیابی شده باشد، شروع به فروش سهام و برعکس زمانی که قیمتهای سهام کمتر از واقع ارزیابی می شوند، مبادرت به خرید سهام می کنند. چنین واکنشی نسبت به نوسانات بازار موجب می شود که بخشی از موجودی سرمایه گذاری به عرضه شناور تعدیل شود. ج- سومین گروه، سفته بازان هستند که در شرایط انتظار افزایش قیمت ها، خریدار و در مواقع انتظار کاهش قیمت ها فروشنده سهام هستند. در واقع، سفته بازار ( که مالکان آنی عرضه شناور سهام هستند) رفتارشان نتیجه انتظارات آنها نسبت به تغییرات قیمتهای سهام است. از آنجا که سفته بازان علاقه ای به اینکه مالک دائمی عرضه شناور باشند، ندارند، لذا فقط سهامی را می خرند که بتوانند با توجه به پیش بینی های خود، آنها را هرچه زودتر به قیمت های بالاتر بفروشند. بسته به اینکه غالب سرمایه گذاران در بازار سهام از چه گروهی باشند، تغییرات قیمت سهام متفاوت خواهد بود . در شرایطی که سفته بازان نقش غالب را در بازار ایفاء می کنند، قیمت سهام به مقدار قابل ملاحظه ای نوسان داشته و معرف ارزش واقعی آنها در یک نقطه از زمان نیست. سوم – بازدهی و کارایی بنگاه ها : نوسانات قیمتهای سهام در واقع می بایست متناسب با بازدهی و کارایی شرکت های تولیدی باشد. هر چقدر کارایی و بازدهی واحد های تولیدی بالاتر باشد، افزایش قیمتهای سهام نیز بیشتر خواهد بود. پس هرچه توانایی مدیریتی شرکتی بالاتر ارزیابی شود، ارزش و موقعیت شرکت و طبعاَ قیمت سهام بالاتر خواهد رفت. متقابلاَ قیمت بالاتر سهام خود انگیزه ای برای افزایش کارایی به جهت حفظ آن قیمت است. افزون بر این عوامل،تورم، چگونگی توزیع درآمد و قیمت گذاری سهام نیز در کیفیت نوسان قیمت های سهام موثر است. اما آیا خریدار سهام بیشتر به سود سهام توجه می کند یا به تغییر قیمت سهام؟ این دو انگیزه می تواند بطور همزمان مورد نظر خریدار سهام باشد و بستگی به روحیات سرمایه گذار دارد. در دوره رشد و ترقی اقتصاد، همچنانکه بازار سهام سریعا روند صعودی دارد، انگیزه افزایش در قیمت سهام می تواند بیشتر مورد نظر خریدار باشد. امام در دوره های همراه با عدم اطمینان، تمایل به سوی سهامی است که سود بیشتری به آنها تعلق می گیرد. به علاوه، سرمایه گذرانی که روحیه محافظه کاری دارند تمایلشان به سوی خرید سهامی است که سود بیشتری به آنها تعلق می گیرد و سرمایه گذارانی که روحیه ریسک پذیری دارند متمایل به خرید سهامی هستند که افزایش قیمت بیشتری دارند. البته، سرمایه گذارانی که دارای روحیه تنوع طلبی هستند، هر دو انگیزه را بطور همزمان در نظر می گیرند( کرمی قهی، 1371). 2-2-5-2- نوسان قیمت سهام نوسان قیمت سهام به یک معنی مترادف با تغییر ارزش سهام بنگاه و ثروت سهامداران است. با اینحال می بایست بین نوسانات طبیعی و غیر طبیعی قیمت سهام تمایز قایل شد. نوسانات قیمت در هر بازاری نشانه کارایی و انسجام آن بازار و شرط انجام معامله ای است. در واقع، چنانچه نوسانات قیمت صفر باشد در آنصورت هیچگونه معامله ای صورت نخواهد گرفت. به علاوه، اگر نوسانات قیمت همواره در یک جهت باشد در آنصورت باز هم معامله ای صورت نمی گیرد. چرا که یا همه متقاضی هستند و یا همه عرضه کننده. پس لازمه انجام معامله و شرط کارایی و انسجام بازار، نوسانات نرمال قیمت در هر دو جهت است. نوسانات مصنوعی قیمت موجب تزلزل و بی ثباتی بازار می شود. به بیان دیگر، تصنعی بودن قیمت های سهام و عدم تطابق ارزش واقعی آنها با سیمای بازار سبب می شود که مبادلات سهام با اطمینان خاطر صورت نگیرد. در این موارد وظیفه دولت و کارگزاری است تا قیمت های سهام به بنحو مقتضی کنترل کنند. کنترل قیمت های سهام در بورس اصولا از دو طریف امکانپذیر است: از طریق تعیین حداکثر و حداقل قیمت برای هر سهم بطور غیر مستقیم( مثلا از طریق شبکه بانکی یا انتخاب کارگزاران اصلح تحت نظارت دولت و یا با ایجاد نهادهای مالی تثبیت کننده بازار). لازم به توضیح است که در شرایط سفته بازی، قیمت های سهام به مقدار قابل ملاحظه ای نوسان می یابد و چنین نوسانی معرف ارزش واقعی سهام در یک نقطه از زمان نخواهد بود. تشکل و انسجام بازار از بین می زود و بزرگترین زیان را سهامداران جزء خواهند دید. چون آنها در مواقع احتیاج به پول نقد بایستی سهام خود را به قیمت هایی بفروشند که کمتر از قیمت های واقعی است. ضمن اینکه به دلیل عدم اطلاع صحیح از وضعیت شرکت ها، باید سهام مورد نظر خود را به قیمتی بیش از قیمت واقعی خریداری کنند. تجربه تاریخی عملکرد بازار سهام در کشورهای جهان مؤید این نکته است که سقوط بازارهای سهام ابتدا با افزایش سریع قیمت های سهام شروع شده است . به عنوان نمونه، سقوط بازار سهام نیویورک در اکتبر 1987 میلادی نتیجه افزایش سریع شاخص قیمت « داو – جونز » از 1330 واحد در اوایل اکتبر 1985 به 2722 واحد در اوت 1987 ذکر شده است. از آنجا که افزایش سریع شاخص مورد بحث با شرایط عدم تعادل داخلی و خارجی اقتصاد آمریکا هماهنگ و سازگار نبود، تغییر جهت آن امکان داشت. چرا که صاحبان سهام انتظار داشتند تقاضا برای کالاها و خدمات تولیدی بنگاههای مورد نظرشان در نقطه ای کاهش یابد . این امر به منزله کاهش درآمد و سود بنگاه ها بود. لذا هجوم عمومی برای فروش سهام در انتقال سرمایه به زمینه های امن تر دیگر موجب سقوط بازار سهام در « دوشنبه سیاه » شد. نتیجه آنکه، نوسانات قیمت سهام بایستی با ساختار و بنیان های اقتصاد، هماهنگ و سازگار باشد وگرنه بحران زا خواهد بود( کرمی قهی، 1371). 2-2-6- عوامل موثر بر تغییرات قیمت سهام ارزش ویژه موسسات مختلف با یکدیگر فرق می کند، زیرا میزان قابلیت فروش و ریسک آنها متفاوت است. حتی «قیمت بازار» سهام یک موسسه نیز در طول زمان تغییر می کند. چنانچه تقاضا برای پول نسبتا زیاد باشد و در عین حال مقدار عرضه آن کم یا محدود باشد، قانون عرضه و تقاضا ایجاب می کند که قیمت پول ( یعنی نرخ بهره وام یا نرخ بهره مورد لزوم ارزش ویژه ) بیش از حالتی باشد که عرضه پول از تقاضای آن بیشتر است. عوامل موثر بر تغییرات قیمت سهام عبارتند از: بودجه شرکت و پیش بینی سود هر سهم تغییرات قیمت سهام در سالیان گذشته و میزان تولید و فروش یکسان وضعیت خاص صنعت سیاست های پولی و مالی کشور تقسیم سود سهام طرح های توسعه و افزایش سرمایه تقسیم دارایی ها و سرمایه گذاری ها اعتبار و سابقه شرکت بدهی های احتمالی اطلاعات درونی شرکت و شایعات نسبت قیمت به درآمد هر سهم عرضه و تقاضای سهام مدیریت شرکت ( ماهنامه بانک ملی ایران، 1389) 2-2-7- اثر قیمتی با لحظه ای تامل می توان دریافت که تفسیر اثر قیمتی نمی تواند پیش پا افتاده باشد و حتی ممکن است به تناقضاتی منجر شود: مگر یک معامله قراردادی منصفانه بین خریدار و فروشنده نیست؟ پس چرا اثر قیمتی وجود دارد؟ در این رابطه سه احتمال مجزا به ذهن می آید: مشاوران مالی تغییرات کوتاه مدت قیمت و معاملات منتج از آن را با موفقیت پیش بینی می کنند. که حتی اگر معاملات به خودی خود مطلقا هیچ تاثیری بر قیمت ها نداشته باشند، می تواند منجر به یک همبستگی قابل اندازه گیری بین معاملات و تغییرات قیمت باشد. اگر مشاوران مالی تغییرات قیمت را به درستی پیش بینی کنند و اگر قیمت در حال بالا رفتن باشد، نمایندگی به احتمال زیاد درصدد پیش خرید آن برمی آید. اما در این چارچوب، " معاملات نویز بازار " که بر پایه هیچ اطلاعاتی است نباید اثر قیمتی داشته باشند. اثر معاملات برخی از اطلاعات خصوصی را فاش می کند. ورود اطلاعات خصوصی جدید باعث وقوع معاملات می شود که باعث می شود دیگر مشاوران مالی ارزیابی های خود را به روزرسانی کنند. این خود باعث تغییر قیمت می شود. اما اگر معاملات بصورت ناشناس انجام شود و راه آسانی برای شناسایی معامله گر آگاه از معامله گر ناآگاه وجود نداشته باشد، آنگاه تمام معاملات بر روی قیمتها اثر می گذارند، تا زمانیکه دیگر مشاوران مالی بر این باور شوند که بخشی از این معاملات ممکن است شامل برخی از اطلاعات خصوصی باشند. اثر یک تاثیر آماری با توجه به نوسانات جریان سفارش است. بعنوان مثال یک فرایند گردش سفارش را بصورت کاملا تصادفی تصور کنید، که منجر به یک ثبت سفارش متحرک منظمی می شود. اگر هر چیز دیگری ثابت نگه داشته شود، به شرط یک دستور خرید اضافی، قیمت بطور متوسط بالا می رود. نوسانات در عرضه و تقاضا می توان کاملا تصادفی باشد . به دلایلی غیرمرتبط با اطلاعات، هنوز یک مفهوم به خوبی تعریف شده از اثر قیمتی تبیین نشده است. در این مورد اثر قیمتی یک پدیده کاملا مکانیکی – به عبارت بهتر آماری – است(ام برد، 2013 ). 2-2-8- تصمیم گیری برای سرمایه گذاری تصمیم گیری در خصوص سرمایه گذاری آمیخته ای است از علم و هنر. برای نیل به موفقیت در امر سرمایه گذاری باید تصور کنیم که چه چیزی امکان دارد رخ دهد. ما در خصوص وقایع گذشته آگاهی داریم ولی نمی توان گفت که گذشته دوباره تکرار خواهد شد . اگرچه آینده با عدم اطمینان همراه است ولی این عدم اطمینان قابل مدیریت است و با استفاده از فهم اساسی سرمایه گذاری، سرمایه گذاران می توانند هوشیاری لازم جهت مدیریت عدم اطمینان را کسب کنند . به علاوه، سرمایه گذاران می توانند با کمک تکنیک ها و ابزارهایی که وجود دارد تصمیمات بهتری را اتخاذ کنند . اگرچه استفاده از این تکنیکهای جدید، پیچیده به نظر می رسد، با این حال می توانند بینش جدیدی را در خصوص فرآیند تصمیم گیری ارائه کنند( پی جونز، 1391 ). 2-3- مروری بر تحقیقات گذشته اکثر مطالعات تجربی در مودر معاملات بلوک نتایج جالبی از اثر قیمتی نا متقارن ثبت کرده است که در آن پاسخ های مطلق برای قیمت خرید و فروش به میزان قابل توجهی متفاوت است. تفاوت اثر قیمتی خرید و فروش بلوک در بازارهای بسیاری در خارج از ایالات متحده تایید شده است. برای مثال جیمیل (1996)؛ گرگوریو (2008) در بازار انگلستان؛ فرینو (1996) و آیتکن در بازار استرالیا و چیاچانتانا (2004) و همکاران در یک مطالعه که 36 بازار بین المللی را پوشش داده است. نتیجه کلی این است که معاملات آغازین خرید اثر قیمتی بیشتری از معاملات آغازین فروش دارد. یکی از توضیحات بیان شده برای این پدیده آن است که آن را به تجارت آگاهانه تر برای خرید نسبت به فروش نسبت می دهند. معاملات فروش بلوک می تواند توسط عوامل بسیاری که یکی از آنها میل به نقدشوندگی است برانگیخته شود در حالیکه معاملات خرید بلوک به احتمال زیاد برای رساندن اطلاعات خاص شرکت است. بارکلی و وارنر (1993)، جونز و همکاران (1994)، دوفور و انگل (2000) استدلال می کنند که فرکانس تجاری باید یک متغیر توضیحی مناسب برای انجام تجارت آگاهانه باشد، همانطور که معامله گران آگاهانه ترجیح می دهند که از اندازه متوسط سفارشات استفاده کنند. اما معاملات مکرر نشان می دهد که تعداد سفارشات ممکن است اطلاعات فوق العاده ای از اندازه سفارشات تهیه کند. متغیر های دیگر غیر از اندازه و مسیر معامله ( خرید یا فروش ) که در مطالعات به عنوان عامل تعیین کننده اثر قیمتی در نظر گرفته شده اند عبارتند از نوسانات قیمت سهام، شرایط بازار، BAS، حجم معاملات، اندازه شرکت و اثرات شتاب ( الزهرانی و همکاران، 2013 ). الزهرانی، گرگوریو، هودسون و کایریاکو (2010) در مقاله ای با عنوان " آیا اختلافات بازار می تواند به درستی اثر قیمتی نامتقارن معاملات بلوک را توضیح دهد؟ " به بررسی تجربی اثر قیمتی معاملات بلوک در بازار سهام عربستان سعودی در دوره زمانی 2008- 2005 پرداختند و با استفاده از یک مجموعه منحصر به فرد از اطلاعات روزانه یک عدم تقارن در اثر قیمتی خرید و فروش بلوک پیدا کردند. عدم تقارن همچنان ادامه دارد حتی زمانیکه BAS را در معاملات بلوک محاسبه کردند، که در تضاد با متون گذشته است. یافته های آنان نشان داد در بازارهای در حال ظهور که در آن تجارت سازمان یافته کمیاب است، ساختار بازار نمی تواند عدم تقارن اثر قیمتی معاملات بزرگ را توضیح دهد( الزهرانی و همکاران، 2012 ). بارکلی و وارنر (1993) در مقاله ای با عنوان " تجارت مخفیانه و نوسانات، کدام معاملات قیمت ها را حرکت می دهند؟ " به بررسی تغییر قیمت تجمعی سهام در همه ی اندازه های معاملات با استفاده از اطلاعات یک نمونه از شرکت در بورس اوراق بهادار نیویورک پرداختند.اگرچه اکثر معاملات کوچک هستند، بیشتر تغییر قیمت تجمعی سهام در طی معاملات متوسط رخ می دهد.این شواهد مطابق با این فرضیه است که معاملات آگاهانه در معاملات رده متوسط متمرکز شده است و حرکت قیمت ها عمدتا به دلیل اطلاعات خصوصی در اختیار معامله گران آگاه است( بارکلی؛ وارنر، 1993 ) . دوفور و انگل ( 2000 ) در مقاله ای با عنوان " زمان و اثر قیمتی یک معامله " به بررسی و آزمون تجربی نقش زمان انتظار بین معاملات متوالی در روند شکل گیری قیمت ها پرداختند. آنها دریافتند هنگامیکه زمان بین معاملات کاهش می یابد، اثر قیمتی معامله، سرعت تعدیل قیمت نسبت به اطلاعات معامله، و همبستگی مثبت معاملات امضاء شده همگی افزایش می یابد. این نشان می دهد زمانیکه بازار در فعال ترین حالت است، زمانیست که حضور معامله گران آگاه افزایش یافته است که از آن به بازار دارای نقد شوندگی پائین استنباط می کنند( دوفور؛ انگل، 2000 ). جونز، کاول و لیپسون(1994) در مقاله ای با عنوان " معاملات، حجم و نوسانات " نشان دادند که رابطه مثبت نوسان – حجم که توسط محققین بسیاری به ثبت رسیده است، در واقع رابطه مثبت نوسانات و تعداد معاملات را منعکس می کند. بنابراین وقوع معاملات به خودی خود باعث ایجاد نوسان می شود نه اندازه معاملات. اندازه معاملات هیچ اطلاعاتی فراتر از آنچه در تعداد معاملات موجود است ندارد( جونز و همکاران، 1994 ). فرینو، مولیکا و والتر( 2003 ) در مقاله ای با عنوان " رفتار قیمت نامتقارن پیرامون معاملات بلوک " به تجزیه و تحلیل اثر قیمتی معاملات بلوک 30 سهام که شامل میانگین صنعتی داوجونز در بازه ژانویه 1993 تا اکتبر 2001 پرداختند. نتایج این تحقیق نشان داد که حذف کردن تفاوت نرخ پیشنهاد فروش و قیمت خرید از اثر قیمتی معامله بلوک و همچنین از بین بردن تفاوت سیستماتیک میان خرید و فروش بلوک می تواند در رفتار اثر قیمتی معامله بلوک تولید تقارن کند. نتایج همچنین نشان می دهد که برآورد اثر قیمتی معاملات بلوک با از بین بردن اثر تفاوت نرخ پیشنهاد فروش و قیمت خرید در بازده قیمت معاملات، یک رفتار متقارن در اثر قیمتی پیرامون معاملات بلوک ایجاد می کند( فرینو و همکاران، 2003 ). رابرت هولداسن، ریچارد لفتویچ و دیوید مایرز در مقاله ای با عنوان " اثر معاملات بلوک بزرگ بر قیمت های امنیتی، یک تجزیه و تحلیل مقطعی " به بررسی متوسط اثر قیمتی موقت و دائم مرتبط با معاملات خرد و عمده پرداختند .نتایج این تحقیق نشان داد که اثر قیمتی اساسا برای معاملات آغازگر فروش بصورت موقت بوده و برای معاملات آغازگر خرید بصورت دائمی است( هولداسن و همکاران، 1987 ). آنها همچنین در مقاله ای دیگر با عنوان " معاملات بلوک بزرگ، سرعت پاسخ، و اثر قیمتی موقت و دائمی سهام" به بررسی اینکه قیمت ها با چه سرعتی به سطح تعادل جدید بعد از معاملات بلوک بزرگ می رسند و همچنین به اندازه گیری اثرات قیمتی موقت و دائمی پرداختند. آنها دریافتند که قیمت ها در حداکثر سه معامله تنظیم می شوند، با در نظر گرفتن بیشترین تنظیمات قیمت که در معامله ی اول اتفاق می افتد. اثر قیمتی موقت برای معاملات آغازگر فروش با اندازه ی معامله مرتبط است.اما اثر قیمتی موقت قابل مشاهده برای معاملات آغازگر خرید در بیشتر از 100 سهام قابل مشاهد نیست .بیشتر اثر قیمتی مرتبط به معاملات بلوک، دائمی و مرتبط با اندازه ی بلوک است بدون در نظر گرفتن بخش آغازگر معامله( هولداسن و همکاران، 1990 ). آگاروالا و پاندی در مقاله ای با عنوان اثر قیمتی معاملات بلوک و رفتار قیمت پیرامون معامله بلوک در بازار سرمایه هندوستان " با استفاده از روش زمان معامله تدوین شده توسط هولداسن و همکاران(1990) به تجزیه و تحلیل سرعت پاسخ بازار به اطلاعات مرتبط با معاملات بلوک پرداختند. آنها دریافتند که قیمتها هشت دقیقه قبل از خرید بلوک شروع به افزایش می کنند، اما در مورد فروش بلوک اینطور عمل نمی کند( آگاروالا و همکاران، 2010 ). کیم و مادهاوان در مقاله ای با عنوان " بازار توسعه یافته معامله بلوک بزرگ، تجزیه و تحلیل و اندازه گیری اثر قیمتی " با استفاده از داده های منحصر به فرد برای 5625 معامله سهام در بازه 1985 – 1992 به ارائه مدلی از بازار توسعه یافته پرداختند . آنها دریافتند که حرکات قیمت قبل از تاریخ معامله به میزان قابل توجهی با اندازه معامله رابطه مثبتی دارد. علاوه بر این اثر قیمتی موقت یا اثر نقد شوندگی، تابعی از اندازه سفارش است که ممکن است ناشی از واسطه گری های بازارهای توسعه یافته باشد( کیم؛ مادهاوان، 1996 ). گیدن سار در مقاله ای با عنوان " عدم تقارن اثر قیمتی معاملات بلوک " به توسعه یک مدل نظری برای توضیح عدم تقارن اثر قیمتی دائمی بین معاملات آغازگر خرید و فروش پرداخت. این مدل نشان می دهد که چکونه استراتژی تجاری مدیران پرتفوی سازمانی یک تفاوت بین محتوای اطلاعات خرید و فروش ایجاد می کند. مفهوم اصلی این مدل این است که تاریخ عملکرد قیمت بر عدم تقارن تاثیر می گذارد( سار، گیدن، 2001 ). اندرسون، کوپر و پرووست در مقاله ای با عنوان " عدم تقارن و تغییرات اساسی قیمت معامله بلوک در بورس اوراق بهادار استرالیا " به بررسی واکنش قیمت به معاملات بلوک در بورس اوراق بهادار استرالیا در طول دوره 1999 پرداختند. آنها دریافتند که یک عدم تقارن در واکنش قیمت بین معامله آغازین خرید و فروش با توجه به اندازه و جهش قیمت پس از انجام معامله وجود دارد. آنها با بررسی تغییرات ثبت سفارش پیرامون معاملات بلوک و اثر قیمتی مرتبط با آن، به گسترش پژوهش های قبلی پرداختند( اندرسون و همکاران، 2002 ). پورحیدری و بیات در مقاله ای با عنوان " بررسی سودمندی متغیرهای بنیادی و متغیرهای مبتنی بر بازار در تعیین بازده سهام " به بررسی متغیرهای بنیادی و متغیرهای مبتنی بر بازار پرداختند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که متغیرهای بتا، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار مورد انتظار، شتاب و نسبت سود به قیمت بیشترین قدرت توضیح دهندگی را در بازار بورس اوراق بهادار تهران دارند. همچنین بین متغیرهای بتا و شتاب با بازده مقطعی سهام رابطه منفی، و بین بقیه متغیرها با بازده مقطعی سهام عموما رابطه مثبت مشاهده گردید( پورحیدری؛ بیات، 1389). اعتمادی، دهقانی، آذر و انواری رستمی در تحقیقی با عنوان " طراحی مدلی برای قیمت گذاری بلوک های کنترلی سهام " به بررسی عوامل موثر بر صرف کنترل و قیمت گذاری بلوک های کنترلی سهام پرداختند. در این تحقیق ابتدا عوامل موثر بر قیمت گذاری و پرداخت صرف کنترل از سوی خریداران بلوک های کنترلی سهام شناسایی و سپس با استفاده از رگرسیون چند متغیره عوامل معنادار تعیین و بعد از آن قیمت بلوک های سهام با استفاده از این عوامل تخمین و با قیمت های واقعی بلوک های سهام مقایسه شده است. نتایج تحقیق حاکی از این است که اندازه بلوک، اندازه شرکت، اهرم مالی، سودآوری و عملکرد قبلی شرکت، سهامدار قبلی بودن خریدار و مهلت پرداخت حصه نقدی در قیمت گذاری بلوک های کنترلی سهام و تعیین صرف کنترل معنادار هستند( اعتمادی و همکاران، 1392). 2-4- خلاصه فصل چون جریان ورود اطلاعات به بازار جریانی پیوسته است پس قیمت اوراق بهادار همواره می تواند در تغییر باشد . در بازاری که نسبت به اطلاعات کاراست، اطلاعات کامل همه رویدادها و رخدادهایی که بتوان با تحلیل آنها را کمی کرد و نتیجه گیری حاصل نمود، در تصمیم گیری ها مورد استفاده قرار می گیرد. در این فصل ابتدا به تشریح مبانی نظری مرتبط با معاملات بلوک پرداخته شده و در پایان نیز تحقیقات انجام شده در داخل و خارج کشور بصورت مبسوط تشریح داده شده است. منابع و مأخذ الف- منابع فارسی اعتمادی، حسین، دهقان، طوبی، انواري رستمي، علی اصغر، آذر، عادل ١٣٩٢, 'طراحی مدلی برای قیمت گذاری بلوکهای کنترلی سهام', فصلنامه علمی پژوهشی دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، سال ششم، شماره هجدهم اميد قائمي، مصطفي، 1379 ، "بررسي ارتباط بين حجم معاملات و قيمت سهام در شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران " پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده علوم اداري شهيد بهشتي پورحیدری، امید، بیات، علی(1389) " بررسی سودمندی متغیرهای بنیادی و متغیرهای مبتنی بر بازار در تعیین بازده سهام " ، نشریه بررسی های حسابداری و حسابرسی، تابستان 1389، شماره 60 پی جونز، چارلز، مدیریت سرمایه گذاری،1391، چاپ نهم، ترجمه رضا تهرانی؛ عسگر نوربخش، نشر نگاه دانش خاکی، غلامرضا روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی، مرکز تحقیقات علمی کشور با همکاری کانون فرهنگی انتشاراتی درایت چاپ اول سال 1378 ربیعی، محمد مهدی، بررسی روند تغییرات قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران دوره زمانی 1378 تا 1383 با هدف آزمون کارایی بازار، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق(ع)، 1384 سازمان بورس و اوراق بهادار، آئین نامه معاملات در شرکت بورس و اوراق بهادار تهران Available at: http://www.seo.ir/Page/7FdS3zlLQgT2SLw-3IV5Dg صادقی، محسن، 1385، " بررسی اثر روزهای مختلف هفته بر روی بازدهی، نوسان پذیری و حجم معاملات در بورس اوراق بهادار تهران "، پایان نامه، دانشگاه شهید بهشتی صفرنواده، محمود رضا، 1380، "پیش بینی قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از متغیرهای خاص"، پایان نامه، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع) صمدی، علی حسین، 1388، روابط کاذب در اقتصاد سنجی، دانشکده علوم اقتصادی و نور علم، چاپ اول، تهران " عوامل موثر بر سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران "، ماهنامه بانک ملی ایران. خرداد 1389 شماره 164،ص ص 21-26 ، available at : magiran.com/p746955 قالیباف اصل، حسن، رزاقی، محدثه، 1391، " رابطه بین بازده و اسپرد در بورس اوراق بهادار تهران " . کرمی قهی، ولی الله، 1371، تجزیه و تحلیل عوامل موثر بر عرضه، تقاضا و قیمت سهام از دیدگاه نظری، مجله اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 77 و 78 ، ص ص 110-102 کلبری، سمیه، قالیباف اصل، حسن، " بررسی اثرات پیشرو – پسرو وابسته به اندازه و حجم معامله در بازده و نوسان سهام در بورس اوراق بهادار "، تحقيقات مالي، دوره 11 ، شماره 27 ، بهار و تابستان 1388 ، از صفحه 81 تا 96 گجراتی، دامودار، 1388، مبانی اقتصاد سنجی، ترجمه: حمید ابریشمی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم، جلد دوم. گجراتی، دامودار، 1388، مبانی اقتصاد سنجی، مترجم: حمید ابریشمی، جلد اول، چاپ هفتم، تهران مجتهد زاده، ویدا، نظری تنها، نرگس، " بررسی رابطه بین تغییرات عایدی پیش بینی شده هر سهم با تغییرات قیمت سهام "، پژوهش نامه علوم انسانی و اجتماعی، شماره 28، بهار 1387، از صفحه 117 تا 134 مومنی، منصور، فعال قیومی، علی، 1388، "مقایسه انواع تحلیل های رگرسیونی برای داده های حسابداری". بررسی های حسابداری و حسابرسی، شماره 58، صص103-112 مهرگان، نادر، رضائی، روح اله، 1390، راهنمای ای ویوز 7 در اقتصاد سنجی، انتشارات دانشکده علوم اقتصادی و نورعلم، چاپ اول، تهران هاگن، رابرت، 1390، " بازار سهام ناکارا " ترجمه دکتر شهاب الدین شمس و دکتر هستی چیت سازان، انتشارات ترمه. ب- منابع انگلیسی Agarwalla, Sobhesh Kumar and Pandey, Ajay, Price Impact of block Trades and Price Behavior Surrounding Block Trades in the Indian Capital Market (March 16, 2010). Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1572997 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1572997 Alhranzi, A., Gregoriou, A., Hudson, R., 2012. Can market frictions really explain the price impact asymmetry of block trades? Evidence from the Saudi stock market. Emerging Markets Review 13, 202–209. Alhranzi, A., Gregoriou, A., Hudson, R.,2013, Price impact of block trades in the Saudi stock market. Journal of International Financial Market . Institutions & Money. Anderson, Hamish D. and Cooper, Saphhire and Prevost, Andrew K., Block Trade Price Asymmetry and Changes in Depth: Evidence from the Australian Stock Exchange (March 2002). Massey University, Department of Finance, Banking & Property Working Paper No. 02-02. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=308622 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.308622 Arthur M. Berd , Lessons from the Financial Crisis 2nd Impression, The Endogenous Dynamics of Markets: Price Impact, Feedback Loops and Instabilities , Jean-Philippe Bouchaud [CFM], 6 Nov 2013 Barclay, M., Warner, J., 1993. Stealth trading and volatility: which trades move prices? Journal of Financial Economics 34 (3), 281–305. Dufour, A., Engle, R.F., 2000. Time and the price impact of a trade. Journal of Finance 55, 2467–2498. Frino, A., Mollica, V., Walter, T., 2003. Asymmetric Price Behaviour Surrounding Block Trades: A Market Microstructure Explanation. University of Aarhus/CAF, Centre for Analytical Finance, Working paper series No. 154 ed. Holthausen, R., Leftwich,R., & D.Myers, (1990), Large-block transactions, the speed of response, and temporary and permanent stock-price effects, Journal of Financial Economics, Vol. 26, pp.71-95. Holthausen, R., Leftwich,R., & D.Myers, (1987), The effect of large block transactions on security prices: A cross-sectional analysis, Journal of Financial Economics, Vol 19, pp. 237-268. Jones, C.M., Kaul, G., Lipson, M.L., 1994. Transactions, volume, and volatility. Review of Financial Studies 7 (4), 631–651. Keim, D.B., and A.Madhavan, (1996), The upstairs market for large-block transactions: Analysis and measurement of price effects, Review of Financial Studies, Vol. 9, pp. 1-36. R Stoll Hens. Market Microstructure, Handbook of the Economics of Finance2003; 553-604. Saar, G., 2001. Price impact asymmetry of block trades: an institutional trading explanation. Review of Financial Studies 14 (4),1153–1181. Abstract Price impact of block trades is Tehran stock exchange Monitoring and controlling the price effect is one of the most vibrant areas of research in businesses, and is expanding rapidly. Effects of block trades can be helpful in understanding how the market responds. The aim of this study is evaluate the impact of block trades on stock price volatility using daily data associated with next and previous five transaction to block trade and the practical purposes is to help to predict stock prices for all users, including financial analysts, brokers, investment firms and applicants stock in Tehran Stock Exchange.This research method is inductive.in time is After the events and in purpose is applied research. In this study the price effect of block trades on the Tehran Stock Exchange is measures for the period of one year from the date of 1391/01/01 to 1391/12/30 and using the correlation between trade size, volatility, turnover, market return, momentum, BAS with the price impact of block trades is measured”. Basic data from this study, had entered into Excell after extracting from listed sources to do some calculations in order to obtain variables required in research theory. Results of measurement of the variables has entered to E-Views to test the research theory. In general the research shows that permanent price effect grows by increasing the momentum. Total price impact grows by increasing turnover and market return, while reduced by increasing trade size, volatility and momentum. Temporary price impact grows by increasing trade size, volatility and momentum, and reduced by increasing turnover and market return. Key words: Price impact, Block trades, Tehran stock exchange. Masoumeh Sahranavard Espely Islamic Azad University Rasht Branch Faculty of Accounting Department of Management and Accounting Presented in partial fulfillment of the requirements for (M.A.) degree Title: Price impact of block trades in Tehran stock exchange Supervisor: Dr. Sina Kheradyar Author: Masoumeh Sahranavard Espely